doğum öncesi

(bkz: dogum gelenekleri)

dogum oncesi gelenek gorenek, adet ve inanmalara yonelik uygulamalar; kisirligi giderme, hamile kalma, aserme, hamilelik, cocugun cinsiyetini anlama, hamilelik esnasinda hamile kadinin kacindigi davranislar etrafindan yogunlasmaktadir.

kisirligi giderme, gebe kalma

toplumumuzda gecmiste cocuk sahibi olunamadigi durumlarda kusur cogunlukla kadinda aranmakta, uygulama ve pratiklerin buyuk cogunlugu uzerinde yogunlasmaktaydi.

bu uygulamalari gecmiste genel olarak;

- dinsel buyusel nitelikli pratikler,

- halk hekimligi kapsamina giren pratikler,

- tibbi sagaltma alanina giren yontemler olusturmaktadir.

gunumuzde ise cocuk sahibi olunamadigi durumlarda kadin ve erkek ayni derecede sorumlu tutulmakta ve birlikte tedavi gormektedirler. gunumuzde de zaman zaman geleneksel tedavi yontemlerine bas vurulmasina ragmen modern tip yontemleri hem kirsal kesimde hem de kent ortaminda daha on plana gecmistir.

aserme

hamile kadin halk deyimiyle “as erme” asamasina gelince bazi seyleri yapmakta, ozellikle belirli nesnelere bakmaktan, yiyecekleri yemekten kacinmakta ya da tersine bazi seyleri yemeye ozen gostermektedir. bu turden davranislar fizyolojik olarak kadinin bunyesindeki kimi maddelerin eksikligini gidermek amaciyla yenilmesi gerekli gorulmektedir.

aseren kadin genellikle aci, eksi ve baharatli seyleri yemekten kacinmaya zorlanmaktadir. bu tutum anadolu’da cok olan “ye eksiyi, dogur ayse’yi” tekerlemesiyle de ifade edilmektedir. buna karsilik olarak da aserirken tatli yiyeceklerden yemek oglan cocugunun on belirtisi olarak yorumlanmakta, bu durum da halk arasinda; “ye tatliyi, dogur atliyi” tekerlemesiyle anlatilmaktadir.

hamilelik

kadin gerek hamileligi gerekse lohusaligi suresince cevresince bir cesit hasta kabul edilmekte ve buna gore islem gormektedir. bir baska deyisle hamile kadinin bagli bulundugu grup ya da cemaatin kulturel degerleri kadini hasta kategorisine sokarak ona hasta gozuyle bakmakta ve kadindan bu degerlere uygun beklentilere gore hareket etmesini ve rolunu ustlenmesini istemektedir.

anadolu’da hamile kadina; yuklu, iki canli, gebe, agir ayak, koynu dolu, bogru dolu, guzlaci vb. adlarla tanimlanmaktadir.

cocugun cinsiyeti

hamilelik doneminin en onemli konularindan birisini de dogacak cocugun cinsiyetiyle ilgili yapilan yorumlar olusturmaktadir.

anadolu’da konuyla ilgili olarak;

- kadinin fiziksel gorunumune bakilarak,

- kadinin yediklerine bakilarak,

- kadinin davranislarina bakilarak,

- cocugun ana karninda oynama suresine bakarak,

- sancinin gelis bicimi dikkate alinarak cesitli yorumlar yapilmaktadir.

gunumuzde ise; cocugun cinsiyetiyle ilgili geleneksel yorumlardan daha yogun olarak modern tip yontemlerine basvuruldugu gozlenmektedir.

hamile kadinin kacinmalari ve yapmasi uygun gorulen bazi davranislar;

kadinin hamile kaldigi andan itibaren; cocugu annenin tum davranislarindan etkilenecegi bilimsel olarak kanitlanmis olup; bu konuyla ilgili olarak anadolu’nun geleneksel kesiminde cok yaygin olan inanis sistemi gunumuzde de gecerliligini korumaktadir.

bu inanis sistemi; hamile kadini bir takim davranislari yapmaya ve yapmamaya zorlamaktadir.

yapmamasi gereken davranislara hamile kadin, hamileligi suresince;

- ayiya, maymuna, deveye bakmaz,

- balik, tavsan, paca, kelle yemez, sakiz cignemez,

- cenazeye gitmez, cesede bakmaz,

- gizli sakli bir seyi alip yemez.

gibi davranis bicimlerini ornek olarak verebiliriz.

yukaridaki sayilanlarin disinda birtakim uygulamalar da vardir ki bunlar da ayni cikis noktasindan kaynaklanan olumlu istekle yuklu olan davranis bicimleridir.

hamile kadindan yapmasi istenilen davranislara ise;

- aya gokyuzune bakar,

- guzel kimselere bakar,

- gul koklar,

- ayva, elma, yesil erik, uzum yer gibi ornekler verilebilir.

prenatal olarak da adlandirabilecegimiz donem.