aşık edebiyat

âsik, turk halk edebiyatinda xvi. yy’in basindan itibaren gorulen sair tipidir. âsigin sairlik gucunu ruyasinda pirin sundugu "âsk badesini" icmekle ve "sevgilisinin hayalini" gormekle kazandigina inanilir. ruya da genellikle âsik adayinin karsisina bir sevgili veya saz cikmaktadir. ruyalarin susu ak sakalli bir dervis ve bazen bir bazen uc dolu bardaktir. bardagin ruyada tas halinde gorulmesine de sik sik rastlanir. ozanlara ruyada sunulan taslarin icindeki mayilere ask dolusu denir. fars edebiyati’nin etkisiyle bâde adini da almaktadir. bunlar; erlik, pirlik ve âsk badesi diye adlandirilirlar.


âsiklarimiz genellikle bir usta âsigin yaninda yetisirler. ondan hem usta deyislerini hem de sanatin icrasina iliskin yol ve yontemleri ogrenirler. âsik meclislerinde, kahvelerde bu ustalarin sanatlarini icra edis bicimlerini yeterince kavradiktan sonra, ustalasan ozanlarda kendilerine cirak alirlar ve gelenek bu sekilde devam eder.

âsik, bilgi, duygu ve becerisini yaptigi atismalarda gosterir. atismalardaki amac; yarismak ve kazanmaktir. atismalarda en az iki âsik karsi karsiya gelir. mecliste bulunan saygin bir kisinin ya da usta bir ozanin ayak soylemesiyle atisma baslar. ayaga uygun dortluk soyleyemiyen âsigin yenilgisiyle atisma sona erer.

âsik edebiyatinin baslica unsurlarindan birisini hikâye anlatma olusturur. saz sairleri icerisinde gelenege bagli olanlarin cogu âsik meclislerinde hikâye anlatirlar. bir kisim usta saz sairleri ise, bir yandan usta mali halk hikâyeleri anlatirken bir yandan da kendi duzdukleri hikâyeleri anlatirlar. cildirli âsik senlik, ercisli emrah, sabit mudami gelenege bu yaniyla katkida bulunmus saz sairleridir.

tonguzlarin saman, mogol ve baryatlar’in bo veya bugue, yakutlarin oyun, oguzlarin ozan dedikleri bu gelenegin temsilcileri toplumun yasam bicimlerini dusunce ve duygularini, olaylara bakis acilarini siirleriyle dile getirmislerdir.

yunus emre, pir sultan abdal, koroglu, dadaloglu, karacaoglan, erzurumlu emrah, ercisli emrah, dertli, asik veysel bu gelenegin en onemli temsilcileri olmustur.

asiklik gelenegi anadolu cografyasinda bugun de canli olarak yasatilmaktadir.