mary wollstonecraft

1792’de yazdigi vindication of the rights of woman’da aklin cinselligi olmadigini ve kadinlarin pasif ve pisirik metresler olacak yerde akilci ve bagimsiz varliklar olmalarini savunmus,ilk buyuk feminist yazar.ayrica william godwin’in esi.bu evlilikten dogan cocuklari mary wollstonecraft shelley frankenstein isimli unlu romani yazmistir.

mary wollstonecraft (ingiltere, 1759 - 1797) ingiliz yazar


mary wollstonecraftmary wollstonecraft altı çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu olarak 27 nisan 1759’da londra’da doğdu. dokumacıyken çiftçiliğe yönelen ama başarılı olamayan babası, şiddet düşkünü bir adamdı ve sonunda da alkole sığınmıştı. kız çocukları okula gönderilmediği için okuma yazmayı yaşlı bir kâhyadan öğrenen mary, o dönemde kız çocuklarının geçimlerini sağlamaları için tek geçerli yol olan evlenmeye sıcak bakmadığı için evden ayrıldı.

o zamanlar kadınlara açık olan meslek ya da uğraşların hemen hepsine el attı: zengin kişilere çeşitli gezi ve etkinliklerinde ücret karşılığı refakat etme, mürebbiyelik, öğretmenlik, okul müdireliği, toplumsal eleştiri ve roman yazarlığı. çocuk bakıcılığı yaptığı dönemde yazdığı mary adlı uzun hikaye ve kız çocukların eğitimi adlı kitabı ünlü yayınevi fleet - street tarafından basılır. yayıncı joseph johnson, fikirlerinden ve özgürlük anlayışından etkilendiği wollstonecraft’ı yayınevinde editör olarak işe alır. kendi kendine fransızca, almanca ve italyanca öğrenen wollstonecraft genelde tercüme yapmaktaydı.

1790’da otuzbir yaşında iken birden bire üne kavuştu. fransız devrimine karşı olan felsefeci ve politikacı edmund burke’e karşı "insan haklarının korunması" başlıklı bir yazı yayımladı ve bu olay sonrasında kendisine jüponlu sırtlan lakabı takıldı.

iki yıl sonra, 1792’de fransız devlet adamı talleyrand’a ithaf ettiği kadın haklarının savunması adlı kitabını yayınladı. altı haftada yazdığı bu kitabında insan hakları bildirgesi’ni temel almakta, görüş ve düşünceleriyle fransız devriminin görev ve amacına hizmet etmektedir.

"kadının ufkunu genişleterek güçlendirin aklını; körü körüne itaat sona erecektir; ancak, iktidar her zaman körü körüne itaate ihtiyaç duyduğundandır ki zorbalar ve şehvet düşkünleri, haklı olarak karanlıkta tutmaya çalışırlar kadını; çünkü bunlardan birincisinin tek istediği bir köledir, ikincisinin istediği ise elinde tutacağı bir oyuncak."

daha önce de böyle düşünen pek çok kadın olsa da bu ve daha pek çok görüşü kadın hakları’nın savunulmasında bu kadar açık ve dolaysız bir şekilde ve daha da önemlisi yüksek sesle söyleme cesaretini ilk defa wollstonecraft göstermiştir.

1795’de yayımcısı aracılığıyla tanıştığı ve dönemin çok satan kitaplarından olan "siyasi adalet"in yazarı william godwin’le evlendi ve otuzdokuz yaşında, ikinci kızının ( frankestein’nin yazarı mary shelley) doğumundan on gün sonra öldü.