albert abraham michelson

albert abraham michelson(1852-1931)

albert abraham michelson strelno ’da 19 aralik 1852’de dogdu. dogumundan iki yil sonra ailesi virginia city ’ye tasindi. fakat daha sonra san francisco’ya gittiler. michelson burada 1969 yilinda liseyi bitirdi. baskan grant tarafindan u.s. naval academy (denizcilik yuksekokulu) ’ye cagrildi. tegmen olarak mezun olduktan sonra iki yil gemiyle gezdi. daha sonra amiral sampson’un yaninda akademide fizik ve kimya ogretmenligi yapti.

1879’da denizcilik almanak ofisinde calisti. avrupa’ya gitti, orada berlin universite’si, heidelberg, ve paris’ teki college de france and école polytechnique okullarini ziyaret etti. 1883 ’de deniz kuvvetlerinden istifa etti. cleveland, ohio’ da uygulama okulu fizik profesoru oldu. 1890’ da clark university’ worcester, massachusetts de ayni pozisyondaki gorevi kabul etti. ve 1892’de yeni kurulan chicago universite’sinde fizik profesoru ve bolum baskani oldu. i. dunya savasi sirasinda deniz kuvvetlerine tekrar katildi. 1918’de chicago’ya geri dondu. michelson, 1929 yilinda mount wilson observatory’ de calismak uzere istifa etti.
kariyeri boyunca fizigin cesitli dallariyla ilgilendi. onun ozel bir yetenegi oldugu anlasilan optikte basari sagladi. isigin hizini ilk olarak 1881 ’de inanilmaz bir duyarlilikla olctu. dunyanin hareketinin, isik hizinin olcumundeki etkisini olcen interferometre’yi kesfetti. profesor e. w. morley’ le birlikte interferometre’yi kullanarak isigin butun dahili sistemlerde ayni hizda ilerledigini gosterdi. interferometre ayrica istenilen mesafeyi dalgaboyu cinsinden buyuk bir duyarlilikla olcmek icinde kullaniliyordu. uluslararasi agirlik ve olcu birimleri komitesinin istegi uzerine standart metreyi kadmiyum isiginin dalgaboyu cinsinden olctu. echelon spectroscope’unu buldu ve savas yillarinda deniz kuvvetlerindeki calismalariyla burasi icin aletler gelistirdi. u.s. deniz kuvvetleri arac gerecleri arasinda yer alan mesafe olceri(rangefinder) bunlardan biridir. sivil yasama dondugunde daha cok astronomi ile ilgilendi. 1920’de isik girisimini kullanarak ve interferometre’nin gelismis sekliyle, betelgeuse yildizinin capini olctu. bu olcum ayni zamanda ilk defa bir yildizin buyuklugunun dogru olarak tesbitidir.
michelson’un bircok bilimsel dergide yazilari yayimlandi. bunlardan bazilari velocity of light (1902) light waves and their uses (1899-1903), ve studies in optics (1927) dir.
michelson amerika ve on avrupa ulkesinde bircok etkili topluluga uye olmustur. o american physical society (1900) ’nin , american association for the advancement of science (1910-1911)’in, ve national academy of sciences (1923-1927) ’in baskanliginida yapti. ayrica royal astronomical society, the royal society of london ve the optical society, an associate of l’académie francaise’ninde bir uyesiydi. aldiklari bircok odul arasinda matteucci medal (societá italiana), 1904; copley medal (royal society), 1907; elliot cresson medal (franklin institute), 1912; draper medal (national academy of sciences), 1916; franklin medal (franklin institute) , medal of the royal astronomical society, 1923; ve duddell medal (physical society), 1929 yer alir.
michelson edna stanton ile 1899’da evlendi. bir oglu ve 3 kizi vardi. 1931’de oldu.

kaynak : nobel fizik odulleri