sokrates’in uclu filtresi
eski yunan’da, sokrates bilgiyi saklamasi sebebi ile saygideger bir un yapmisti. bir gun buyuk filozof yolda bir tanidigina rastladi ve adam ona dedi ki: "arkadasinla ilgili ne duydugumu biliyor musun?"
-"bir dakika bekle" diye cevap verdi sokrates. "bana birsey soylemeden evvel senin kucuk bir testten gecmeni istiyorum. buna uclu filtre testi deniyor.
-"uclu filtre?"
-"dogru" diye devam etti sokrates. "benimle arkadasim hakkinda konusmaya baslamadan once, bir sure durup ne soyleyebilecegini filtre etmek iyi bir fikir bence. uclu filtre testi dememin sebebini de birazdan anlayacaksin. simdi, birinci filtre: gercek filtresi. birazdan bana soyleyecegin seyin tam anlamiyla gercek oldugundan emin misin?"
"hayir" dedi adam. "aslinda sadece duydum ve..."
"tamam" dedi sokrates. "oyleyse sen bunun gercekten dogru olup olmadigini bilmiyorsun. simdi ikinci filtreyi deneyelim: iyilik filtresi. arkadasim hakkinda bana soylemek istedigin sey, iyi birsey mi?"
-"hayir, tam tersi..."
"oyleyse" diye devam etti sokrates, "onun hakkinda bana kotu bir sey soylemek istiyorsun ve bunun dogru olup olmadigindan emin degilsin. fakat yine de testi gecebilirsin. cunku geriye bir filtre daha kaldi: ise yararlik filtresi. bana arkadasim hakkinda soyleyecegin sey benim isime yarar mi?"
-"hayir, pek degil..."
"iyi" diye tamamladi sokrates. "eger, bana soyleyecegin sey dogru degilse, iyi degilse ve ise yarar degilse bana niye soyleyesin ki?"