peter ilyiç çaykovskinin 1868de bestelediği 1. senfoni, bruckner ve mahlerin biçimsel yapısını andırır ve schumann gibi büyük ve zengin bir final hazırlar. rus müziğindeki ilk senfonilerden (rimski-korsakov 1865, borodin 1867) sonra yazılan ve ilk kez 15 şubat 1868de nikolay rubinstein yönetiminde moskovada yorumlanan bu esere çaykovski kış düşü adım vermiş ve kış örtüsündeki rus doğasına olan sevgisini canlandırmak istemiştir. 1866da moskova konservatuvarına öğretmen atandığı yıllarda bu senfoni üzerinde çalışmaya başlamış, mayıs-kasım arasında orkestrasyonu tamamlamış ve eserini anton rubinsteina göstermiş, ancak beğendirememişti.
çaykovski yedi senfoni ve bir de manfred adlı senfonik şiir yazmasına karşın, kendini yaradılış bakımından senfoniye yatkın hissetmiyordu; hattâ 4. senfonisini beethovenin 5. senfonisiyle kıyasladıklarında bunu şiddetle reddetmişti. onun en ince duygularla, en şiddetli patlamalara yer vererek yazdığı senfonileri, asyanın vahşiliğiyle batı kültürünü bir arada kullanması yüzünden pek çok eleştiri almıştı.
çaykovski senfoninin, petersburg konservatuvarındaki öğrenciliği döneminden kalma do diyez minör piyano sonatından aldığı, scherzo bölümünü çaldırmak için müdürün kardeşi, piyanist ve şef nikolay rubinsteini ikna etmiş, ama bu yorum da başarısız olmuştu. 1867 şubatında petersburgdaki günleri rimski-korsakov anılarında şöyle anlatır: "... tanıştığımız ilk akşam balakirevin ricası üzerine sol minör senfoninin birinci bölümünü çaldı ve beğenimizi kazandı..."
bölümler
tümünün ilk çalınışında büyük başarı kazanan senfoni dört bölümden oluşur.
i allegro tranquillo
ii adagio cantabile ma non tanto
iii scherzo (allegro scherzando giocoso)
iv finale (andante lugubre-allegro maestoso)
2/4lük ölçüdeki 1. bölüm sakin bir neşede (allegro tranquillo), flüt ve fagotun halk ezgisi benzeri bir melodiyi, yaylı çalgıların tremolo eşliğinde sunuşuyla başlar. kar altındaki uçsuz bucaksız rus bozkırlarında bir yolculuğun hülyaları sergilenir...
4/4lük ölçüdeki 2. bölüm fazla ağır olmayan ve şarkı söyler (adagio cantabile ma non tanto) biçimde sunulur. ana temayı sürdinli yaylı çalgılar duygulu bir halk şarkısı gibi duyurur. burada kullanılan tematik malzeme, bestecinin aleksander ostrovskinin fırtına adlı dramı için 1864te yazdığı bir uvertürden alınmıştır. bu bölüm özellikle flüt ve obuanın sololarıyla seçkinleşir ve kornoların kuartet biçimindeki ilginç kullanımı dikkat çeker...
3/8lik ölçüdeki 3. bölüm, çabuk ve oyuncu (allegro scherzando giocoso) bir scherzodur. mendelssohnun scherzolarını anımsatan biçimde coşar. bölümün trio kısmı ise sevimli bir valse dönüşür: bu, çaykovskinin ilerde pek çok müzikseveri büyüleyeceği ünlü valslerinden belki de ilkidir...
4/4lük ölçüdeki 4. bölüm, ağırca tempoda karamsar ve gerilimli (andante lugubre) bir bölmeyle, ağır bir rus halk şarkısıyla (bahçeler çiçeklendi) başlar. bu, başlangıçtan sonraki canlı ve görkemli (allegro maestoso) bölmeyle önemli bir karşıtlık oluşturur. füg biçiminde işlenmiş olan bu bölme, bazı eleştirmenlerce pek başarılı bulunmasa bile, çaykovski bu finali, birçok olgunluk eserinden bile daha iyi bulur.
kis dusu
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?