bütan

degisik amaclarla kullanilmak uzere insanligin hizmetine sunulmus bir yanici gaz. tupgaz olarak ta bilinir kendileri.

cografi verileri


konum: guney asya, batisinda ve guneyinde hindistan, kuzeyinde cin yer almaktadir.
cografi konumu: 27 30 kuzey derecesi, 90 30 dogu boylami
harita konumu: asya
yuzolcumu: toplam: 47,000 km²
kara: 47,000 km²
su: 0 km²
sinirlari: toplam: 1,075 km
sinir komsulari: cin 470 km, hindistan 605 km
sahil seridi: 0 km (kara ile cevrili)
denizleri: yok (kara ile cevrili)
iklimi: cesitlilik gostermektedir. kuzey ovalarda tropikal iklim hakimdir. orta kisimdaki vadilerde kislar soguk, yazlar sicak gecer. himalaylar’da ise kislar sert, yazlar serindir.
arazi yapisi: arazi genellikle dagliktir, birkac verimli ova ve agacsiz bozkirlar yer almaktadir.
deniz seviyesinden yuksekligi: en alcak noktasi: drangme chhu 97 m
en yuksek noktasi: kula kangri 7,553 m
dogal kaynaklari: kereste, alcitasi, kalsiyum karbur, hidro guc
arazi kullanimi: tarim icin elverisli: %2
otlaklar: %6
ormanlik arazi: %66
diger: %26 (1993 verileri)
sulanan arazi: 340 km² (1993 verileri)
dogal afetler: sert firtinalar; yagis sezonu boyunca yaygin toprak kaymalari



nufus bilgileri


nufus: 2,049,412 (temmuz 2001 verileri)
yas yapisi: 0-14 yas: %39.99 (erkek 424,832; kadin 394,725)
15-64 yas: %56.05 (erkek 591,152; kadin 557,498)
65 yas ve uzeri: %3.96 (erkek 41,125; kadin 40,080) (2001 verileri)
nufus artis orani: %2.17 (2001 verileri)
multeci orani: 0 multeci/1,000 nufus (2001 tahmini)
cinsiyet orani: dogumlarda: 1.05 erkek/kadin
15 yas alti: 1.08 erkek/kadin
15-64 yaslarinda: 1.06 erkek/kadin
65 yas ve uzeri: 1.03 erkek/kadin
toplam nufusta: 1.07 erkek/kadin (2001 verileri)
bebek olum orani: 108.89 olum/1,000 dogan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat suresi: toplam nufus: 52.79 yil
erkek: 53.16 yil
kadin: 52.41 yil (2001 verileri)
ortalama cocuk sayisi: 5.07 cocuk/1 kadin (2001 tahmini)
hiv/aids - hastaliklarina yakalanan yetiskin sayisi: %0.01 den az (1999 verileri)
hiv/aids - hastaliklari tasiyan insan sayisi: 100 den az (1999 verileri)
ulus: butanli
nufusun etnik dagilimi: butanlilar %50, nepal kokenliler %35, yerli ve gocebe kabileler %15
dinler: lama budist’leri %75, hindistan ve nepal hindu’lari %25
dil: dzongka (resmi), tibet lehceleri, nepal lehceleri
okur yazar orani: 15 yas ve uzeri bilgiler
toplam nufus: %42.2
erkek: %56.2
kadin: %28.1 (1995 verileri)



yonetimi


ulke adi: resmi tam adi: butan kralligi
resmi kisa sekli: butan
yerel adi: druk yul (gurleyen ejderhanin ulkesi)
ingilizce adi: bhutan
yonetim bicimi: parlamenter monarsi
baskent: thimphu
idari bolmeler: 18 bolge; bumthang, chhukha, chirang, daga, geylegphug, ha, lhuntshi, mongar, paro, pemagatsel, punakha, samchi, samdrup jongkhar, shemgang, tashigang, thimphu, tongsa, wangdi phodrang
bagimsizlik gunu: 8 agustos 1949 (hindistan2dan ayrildi)
milli bayram: milli gun, 17 aralik (1907) 1907’de bugunku kralin buyuk dedesi ugyen vangcuk belli basli kabile onderleri ve lamalar tarafindan "ejderha krali" adiyla butan kralligina secilmis.
uye oldugu uluslararasi orgut ve kuruluslar: asdb (asya kalkinma bankasi), cp, escap (asya ve pasifikler ekonomik ve sosyal komisyonu), fao (tarim ve gida orgutu), g-77, ibrd (uluslararasi imar ve kalkinma bankasi), icao (uluslararasi sivil havacilik orgutu), ida (uluslararasi kalkinma birligi), ifad (uluslararasi tarimsal kalkinma fonu), imf (uluslararasi para fonu),intelsat, ioc (uluslararasi olimpiyat komitesi), iom (uluslararasi gocmen teskilati), itu (uluslararasi telekomunikasyon birligi), nam, opcw (kimyasal silahlari yasaklama organizasyonu), saarc (guney asya bolgesel isbirligi teskilati), un (birlesmis milletler), unctad (birlesmis milletler ticaret ve kalkinma konferansi), unesco (egitim-bilim ve kultur orgutu), unido (endustriyel kalkinma orgutu), upu (dunya posta birligi), who (dunya saglik orgutu), wipo (dunya fikri mulkiyet teskilati), wtro (dunya ticaret orgutu)
bayrak: butan’in dikdortgen bicimli bayragi bir kosegen ile ikiye ayrilmis. ustteki altin sarisi ucgen laik kraliyet gucunu, alttaki portakal renkli ucgen ise budizm’i simgeliyor. bayragin ortasinda ise butan’i simgeleyen bir ejderha bulunuyor.


ekonomik gostergeler


ekonomiye genel bakis: 8 agustos 1949’da bagimsizlik kazanan butan’in dis iliskilerini hindistan yurutmektedir. disardan aldigi yardimin buyuk kismi da hindistan’dan gelmektedir. butan - hindistan baglantilari hava tasimaciliginda ve yol yapiminda girisilen isbirlikleriyle daha da guclenmistir. butan 70’li yillarda takas ekonomisini birakip para sistemine gecmistir. nufusun buyuk cogunlugu tarimla ugrasmaktadir. budist butan kralligi monarsiyi ve budist yasam bicimini koruyabilmek icin kapilarini teknolojik gelismelere kapali tutmustu.
gsyih: satinalma gucu paritesi - 2.3 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel buyume: %6 (2000 verileri)
gsyih - kisi basina: satinalma gucu paritesi - 1,100 $(2000 verileri)
gsyih - sektorlere gore: tarim: %38
endustri: %37
hizmet: %25 (2000 verileri)
enflasyon orani (tuketici fiyatlarinda): %7 (2000 verileri)
sektorlere gore isgucu dagilimi: tarim %93, hizmet %5, endustri ve ticaret %2
butce: gelirler: 146 milyon $; giderler: 152 milyon $ (1995/96 mali yil verileri)
endustri: cimento, ormancilik urunleri, meyvesel gidalar, alkollu icecek, kalsiyum karbur
issizlik orani: %9.3 (1996 verileri)
elektrik uretimi: 1.856 milyar kwh (1999)
elektrik uretimi icin kaynaklar: fosil yakitlar: %0.05
hidro: %99.95
nukleer: %0
diger: %0 (1999)
elektrik tuketimi: 191.1 milyon kwh (1999)
elektrik ihracati: 1.55 milyar kwh (1999)
elektrik ithalati: 15 milyon kwh (1999)
tarim urunleri: pirinc, misir, narenciye, hububat; sut urunleri, yumurta
ihracat: 154 milyon $ (2000 verileri)
ihracat urunleri: alcitasi, kereste, el sanatlari urunleri, cimento, meyve, elektrik (hindistan’a), kiymetli taslar, baharatlar
ihracat ortaklari: hindistan %94, banglades
ithalat: 269 milyon $ (2000 verileri)
ithalat urunleri: yakit ve yaglama maddeleri, hububat, makine ve yedekleri, araclar, kumaslar, pirinc
ithalat ortaklari: hindistan %77, japonya, ingiltere, almanya, abd
dis borc tutari: 120 milyon $ (1998)
para birimi: butan ngultrum’u (btn); hindistan rupi’si (inr)
para birimi kodu: btn; inr
mali yil: 1 temmuz - 30 haziran



iletisim bilgileri


kullanilan telefon hatlari: 6,000 (1997)
telefon kodu: 975
radyo yayin istasyonlari: am 0, fm 1, kisa dalga 1 (1998)
radyolar: 37,000 (1997)
televizyon yayini yapan istasyonlar: 0 (1997)
internet kisaltmasi: .bt
internet kullanicilari: 500 (2000)



ulasim ve tasimacilik


demiryollari: 0 km
karayollari: toplam: 3,285 km
asfalt: 1,994 km
asfalt olmayan: 1,291 km (1996)
deniz yollari: yok
limanlari: yok
hava alanlari: 2 (2000 verileri)

kaynak: ulkeler.net

c4h10 kimyasal formullü hidrokarbon.
(bkz: alkan)