koci bey risalesi

(bkz. koçi bey), 1631 yılında kaleme aldığı ve sultan dördüncü murat’a verdiği; devlet işlerini, yeniçerilerin içerisindeki bozulmaları örneklerle anlatan layihaları (raporları) ile tanınmıştır. sultan 4 murat’tan sonra sultan ibrahim’e de bir layiha vermişse de bu layiha kaybolmuştur.

risalede, kadim kanunların ihmalinin ne gibi bozukluklara yol açtığını, osmanlı devleti’nin içten çürümeye başlamasının en azametli diye tanıdığımız kanuni sultan süleyman devrinde başladığını, osmanlı devleti’ne bulaşmış hastalıkların teşhisi ve tedavisi için neler yapılması gerektiğini anlatmıştır.

17. yüzyıl türk tarihi’nin en önemli kaynak eserlerinden olan risale iki bölümden oluşmaktadır. birinci bölümde devlet teşkilatındaki bozuklukları anlatan koçi bey, hükümdarlık makamını bile tenkit edecek cesareti göstermiştir. ikinci bölümde ise bütün bozuklukların düzeltilebilmesi için alınması gereken tedbirlere yer vermiştir.

koçi bey’in risalesi, 17. yüzyıl’da devlet düzeniyle ilgili yazılı bir rapor verme geleneği olmadığı için bir ilktir. osmanlı padişahlarının hataları korkusuzca ve isabetli şekilde dile getirilmiştir.

koçi bey, sarayın içerisinde ve padişahın danışmanları arasında olduğu için devlet çarkının nasıl döndüğünü bilmekte, bu sebeple yapmış olduğu gözlemler ve getirmiş olduğu teklifler çok önemlidir.