kelaynak

yeryuzunde kuzey afrika haric, uremeleri icin sadece birecik’e gelip burada yuva yapip, yavrularini buyuttukten sonra tekrar kislaklarina donen nadir gocmen kuslarimizdan olup sayilari gittikce azalmaktadir. avrupa’da 1504 yilindan itibaren yasadiklari eski el yazma belgelerden tespit edilmistir.

orta avrupa’da alpler yoresinde yasamakta olan bu kusu ilk defa 1555 yilinda yayinladigi historia animalium adli eserinde corvus sylvaticus adi altinda c.gessner tarif etmis ve hayati hakkinda bazi bilgiler vermistir.1879 yilinda turkiye’de inceleme yapan ve birecik’e de ugrayan ingiliz c.g. dan ford kelaynaklarin burada yasadiklarini tespit etmistir.

ortalama omurleri 25-30 yildir. 1950’lerin basinda birecik’te 1000’den fazla olan kelaynak kuslarinin sayisinda 1954 yilindan itibaren onemli olcude azalma gorulmustur. azalma nedenleri olarak, zirai ilaclarin fazla kullanilmasi ile bocekcil olan bu kuslarin dogal beslenme dengesinin bozulmasi, uzun suren goc esnasinda gerek avcilar tarafindan vurulmalari gerekse soguk hava sartlarindan etkilenmeleri gosterilmektedir. goc eden kelaynak kuslari lubnan-israil yolu ile nil vadisi veya kizildeniz sahili’ne gitmekte olup sozu gecen yerlerde izlenememektedirler.

gidenlerin donmemesinden kaynaklanan bu azalmayi ve nesillerinin tukenmesini onlemek icin tarim orman ve koyisleri bakanligi bunyesindeki orman genel mudurlugu tarafindan 1972 yilinda birecik’te kelaynak uretme istasyonu kurulmustur. bu istasyonda once iki ergin ve dokuz adet yavru kelaynak kusu ag ile tutularak kafese konulmus ve 1977 yilinda uretime baslanmistir. subat 1996 tarihinde uretme istasyonunda bulunan 52 adet kelaynak kusu ureme icin serbest birakilmistir. ureme mevsimi sonunda 23 yavru ile toplam sayi 75’e ulasmistir.

(bkz: kelaynak festivali)

ülkemizde sadece urfa nın birecik ilçesinde mevcut olan ve nesli tükenme tehlikesi bulunan kuş türü. genellikle koloni halinde yaşarlar. bir zamanlar büyük topluluk oluşturulmuş, hep birlikte uçup gök yüzüne havalandıklarında "güneşi örtecek kadar kalabalık" olduklarını hatırlatan insanların bu gün bile mevcut olduğunu söylüyorlar.

http://www.dogadernegi.org/hresim/kelaynak.jpg

http://www.koeri.boun.edu.tr/jeofizik/_pics/kelaynak%5b1%5d.jpg

birecik kelaynak üretme istasyonu:
http://www.birecik.gov.tr/kelaynak.htm

çok enteresan görünüşe sahip bir hayvandır. hilkat garibesi sıfatı çok iyi gider.