islahiye teşkilatı

abdülazîz han devrinde güney ve güneydoğudaki âsileri yola getirmek için kurulan özel askerî birlik. iskenderun’dan maraş ve elbistan’a, kilis’ten niğde ve kayseri’ye, adana sâhillerinden sivas’a kadar olan bölgedeki âsileri ıslâh etmek için kuruldu. kumandanı müşir derviş paşa, komiseri de ahmed cevdet paşa olup, on beş piyâde taburu ve iki süvâri alayından meydana geliyordu.
kırım harbi (1853-1856) devâm ederken, osmanlı ordusunun cephede olmasından istifâde eden fırsatçı eşkıyâlar ile ermeni âsileri halep, kozan ve adana bölgelerinde isyâna, ahâliyi katletmeye başladılar. bu katliamlar üzerine 1866’da bölgede harekâta başlayan fırka-i islâhiye, halep, kozan, adana ve çevresinde faaliyette bulunan eşkiyâyı kısa sürede ortadan kaldırdı. hac yolunu kesen küçük alioğullarının tehditlerine son verdi. fırka-i islâhiye, cevdet paşanın başkanlığında bölge aşîretlerinin ileri gelenleriyle, toplantılar ve görüşmeler yaparak göçebe halkı büyük ölçüde yerleşik düzene geçirmeyi başardı. heyeti bir beyannâme yayınlayarak pâdişâha bağlılıkla kusur gösterilmesine izin verilmeyeceğini buna karşılık şahsî hukûkun korunacağını ve o güne kadar işlenen suçların affedileceğini duyurdu. aşîret önde gelenlerine çeşitli devlet kademelerinde ve ordu içinde görevler verildi. bunlar istanbul, kütahya ve rumelide iskân edildi.

bölgede asâyişin sağlanması ve fırka-i islâhiyenin istanbul’a dönmesi ile teşkilâtın görevi sona ermiş oldu.