gelibolu acemi ocağı

gelibolu’da kurulan ilk acemi ocağına verilen ad. gelibolu acemi ocağı, birinci murâd han zamânında kuruldu.
ilk acemiler, harpte esir edilen kuvvetli ve dinç gençlerden teşekkül ederdi. bunlar, gelibolu ve çardak arasında sefer yapan gemilerde hizmet görürler ve günde bir akçe alırlardı. on sene kadar bir hizmetten sonra türkçeyi ve türk âdetlerini de öğrenip, iki akçe gündelikle yeniçeri ocağına kaydedilirdi. acemi oğlanlara ilk önceleri sarı renkte sivri uçlu serpuş giydirilirdi. önceleri ocağın başında “acemi ocağı ağası” isminde birisi vardı.

istanbul’un fethinden sonra geniş şekilde bir acemi ocağının buraya da kurulması üzerine gelibolu’daki acemilerin başına “gelibolu ağası” denilen bir baş ağa tâyin edildi ve emrine sekiz adet acemi bölüklerine kumandan olmak üzere, çorbacı, yâni bölük kumandanı verildi. gelibolu acemi ocağı ağası bir yolsuzluğu görülmedikçe ölünceye kadar vazîfesine devâm ederdi. vefâtı ile yerine birinci çorbacı geçerdi. fakat istanbul devlet merkezi olduktan sonra, yeniçeri ocağının ihtiyâr bir yayabaşısının gelibolu ağalığına tâyini kânun oldu. ağalık bunlardan başkasına verilmezdi.

gelibolu ağasının yevmiyesi sonraları arttırılarak yirmi beş akçeye yükseldi. gelibolu zâbit ve acemilerinin maaşları her ulûfe dağıtımında istanbul’dan verilmek âdetti. bunun için nöbetçi bir yayabaşı istanbul’a gelir, bütün ocağın maaşını alıp, gelibolu’ya götürürdü.

yeniçeri ocağına girmek veya bir hizmete verilmek zamânı gelen gelibolu acemilerinin, ağalarının teklif ve arz etmesiyle kayıt muâmelesi yapılırdı. bunun için yeniçeri ağasına hükümdâr tarafından hüküm yazılır, o da bu hükme göre gelibolu acemilerini deftere kaydettirirdi. yine yeniçeri ağasına yazılan başka bir hükümle de gelibolu acemi ocağındaki münhallere (boş yerlere) türk çiftçilerinin hizmetlerinden gelmiş olan acemilerden verilirdi. ilk zamanlarda gelibolu acemi ocağının mevcudu dört yüz kadar olup, sonraları bu mikdâr ihtiyâca göre arttırıldı.

gelibolu acemi ocağı acemileri devamlı olarak rumeli ile anadolu arasında işleyip, hükûmete âit her türlü nakliyat yapan gemilerde hizmet ederlerdi.

(bkz: acemi ocagi)