salih paşa

büyük osmanlı amirallerinden. doğum târihi kesin olarak bilinmemekle beraber, çanakkale veya edremit yakınlarındaki kazdağı’nda 1488’de dünyâya geldiği tahmin edilmektedir. çocuk denecek yaşta oruç reis’in maiyetinde levend olarak yetişti. barbaros kardeşlerin akdeniz’e nam ve korku salan seferlerinde bulundu. oruç reis’in şehit edildiği 1518’de otuz yaşlarında olup, tecrübeli, korkusuz, düşmana aman vermeyen tam bir deniz akıncısıydı. oruç reis’in şehâdetinden sonra, barbaros kardeşlerle berâber çalıştı.
kânûnî sultan süleymân hanın, barbaros hayreddin paşayı istanbul’a dâvetinde, onunla beraber gelen reislerin arasında sâlih reis de vardı. sultanın huzûruna, hayreddin paşa ile berâber kabul edildi ve deniz albayı rütbesi verildi. sonra bahriye sancakbeyliğine (tümamiral) terfi etti. akdeniz’de korsan gemilerine diğer reislerle berâber göz açtırmayan sâlih reis, 1540’ta korsika’nın bir limanında âni baskın neticesinde, turgut reisle berâber esir düşüp forsaya vuruldu. akdeniz’in kendilerine dar geldiği bu korkusuz denizciler, üç yıla yakın eziyet ve sıkıntılar içinde kürek çektiler. barbaros hayreddin paşa, bunların bulunduğu geminin cenova limanında olduğunu, câsusları vâsıtasıyla öğrenince, yüz parçalık muhteşem donanmasıyla derhal oraya gitti. şehrin doçunu, amiral gemisine çağırarak, sâlih ve turgut reislerin akşama kadar teslimlerini istedi. yoksa cenova limanında taş taş üstünde bırakmayacağını bildirdi. bir müddet sonra reisler getirilip teslim edildi.

sâlih reis, preveze zaferinde (1538) donanma-yı hümâyûnun sağ kanadına kumanda etti. 1551’de bahriye beylerbeyi (oramiral) rütbesine yükseltilerek cezayir eyâletinin beylerbeyliğine getirildi. fas’ın ispanyollarla anlaşmasına meydan vermeden gerekli tedbirleri alması emredilince, 1553’te fas topraklarına girdi. böylece osmanlı sınırları atlas okyanusuna kadar genişledi.

osmanlıların akdeniz hâkimiyetlerinde, büyük gayretleri görülen sâlih reis, çalışkan, zeki, teşebbüs sâhibi, idâreci, kâbiliyetli bir deniz amiraliydi. barbaros kardeşler gibi dîne, devlete hizmet etmeyi şeref sayardı. bu meziyet ve kâbiliyetleriyle denizlerde uzun yıllar, şerefli hizmetlerinden sonra, 1556 yılında cezayir’de vefât etti.

sadrazam mahmut şevket paşa’nın öldürülmesi olayına karıştığı iddiasıyla 1913 haziranında beyazıd meydanı’nda 11 kişi ile idam edilirken;

"rica ederim şu paçamı düzeltiveriniz, çarpık duruyor" diyen ki$idir.