prens sabahattın

sosyolog ve siyâsetçi. 1877’de istanbul’da doğdu. babası damad mahmud celâleddin paşa, annesi seniha sultandır. özel bir eğitim gördü, fransızca öğrendi. 1899 yılında babası, paris’e kaçarken, sabahaddin’i de berâberinde götürdü. ilk gençlik yıllarını siyâsî huzursuzluklar içinde geçirdi. fransa’daki jön türklerin içindeki bir grubun başına geçti. bir taraftan da le play sosyoloji okulunun temsilcileri ile temas kurdu. onların fikirlerini inceledikten sonra, benimseyerek hayâtı boyunca müdâfaa etti.
ikinci meşrûtiyetin îlânından sonra yurda döndü. sevenleri ve partililer tarafından kahraman gibi karşılandı. sosyal ve siyâsî görüşleri; birinci izah, ikinci izah, üçüncü izah adları ile yayınlandı. ittihat ve terakki mensupları ile anlaşmazlığa düştü. ahrar fırkası, prens sabahaddin’in "adem-i merkeziyet" görüşünü benimsedi. hürriyet ve îtilâf fırkası da adem-i merkeziyet fikrini savunuyordu. prens sabahaddin, 31 mart olaylarından sonra tutuklandı. mahmud şevket ve hurşid paşaların araya girmesiyle serbest bırakıldı. mahmud şevket paşanın vurulmasına adı karışınca, paris’e kaçtı. savaş bitince 1919’da yurda döndü. memlekette bulunduğu müddetçe, siyâsî ve sosyal görüşlerini açıklayan yazılar yazdı. fakat bu uzun süre devâm etmeyip, 1920’de tekrar avrupa’ya gitti. cumhûriyetin îlânından sonra osmanlı hânedânı türkiye’den çıkarılınca, bir daha yurda dönmedi ve isviçre’de yerleşti. orada, 1948 yılında öldü.

sabahaddin bey, durkheim okulu mensuplarının kollektif şuura önem veren görüşlerine karşılık, ferdi müdâfaa ederek, onun görevlerini, fertler arasındaki davranışları, birbirlerine karşı vazîfelerini konu olarak incelemiştir. o zamanki osmanlı devletinin, çeşitli din ve ırklardan meydana gelen yapısını düşünmeyerek, merkeziyetçi idâre yerine adem-i merkeziyet fikrini müdâfaa etti.

avrupalılar tarafından prens denilen ve öyle tanınan sabahaddin beyin, osmanlı hânedanı ile ilgisi anne tarafındandır. sabahaddin bey, düzgün konuşan ve yazan, fikirlerini iyi müdâfaa eden bir sosyolog olarak bilinir ve tanınır. türkiye’de görüş ve düşünceleri pek az taraftar bulmuştur.