karamani mehmed paşa

fâtih sultan mehmed han devri ilim ve devlet adamı. karamanlıdır. mevlânâ celâleddîn rûmî neslinden olup, babasının adı ârif çelebidir.
genç yaşında istanbul’a gelen mehmed paşa, sadrâzam velî mahmûd paşa ile tanıştı. onun sevkiyle paşanın kendi vakf ve tesis ettiği medresede tahsil gördü. ilmiye sınıfından mezun olduktan sonra bir müddet müderrislik yaptı. sonra vezirlik pâyesiyle nişancı oldu. bu arada fâtih sultan mehmed hanın teveccühünü kazanarak, devlet memuriyetlerinin düzenlenmesi ve devlet idâresine âit temel kânunların tertibi husûsunda pâdişâhın müşâviri oldu. 1478 yılı mayısında, gedik ahmed paşayı vazîfeden alan fâtih sultan mehmed han, mehmed paşayı sadârete getirdi. sadrâzamken uzun hasan’a yazdığı, üslup ve muhtevâsı sebebiyle beğenilen siyâsî mektuplar, şöhretini artırdı. fâtih sultan mehmed hanın vefâtından bir gün sonra 4 mayıs 1481’de tahtakale’de isyân eden yeniçeriler tarafından öldürüldü. kumkapı’da yaptırdığı nişancı câmii bahçesine defnedildi.

mehmed paşa, değerli ve âlim bir vezir olup, fâtih sultan mehmed han zamânında hazırlanmış olan kânunnâme-i âl-i osmân, bunun sadâretinde kaleme alındı. câmi ve medrese yaptırdı. karamanî mehmed paşanın târih yazarlığı ve şâirliği de vardı. yazdığı osmanlı târihi, arapça olarak iki kısımdan meydana gelir. birinci kısım osman gâziden, fâtih sultan mehmed hanın cülûsuna (1451), ikinci kısım 1451 yılından 1480’e kadarki devirlere âittir. mehmed paşa kendisi şâir olduğundan, şâir ve ediplere çok alâka gösterirdi. sâde ve külfetsiz bir üslûpla yazdığı şiirlerinde nişânî mahlasını kullanmıştır.

ka’r-ı bahr-ı dilde kalur mı bu dürr-i şâhvâr
ey nişanî îtibâr-ı hazret-i şah olmasa.