derviş paşa

on altı-on yedinci yüzyılda yetişmiş osmanlı şâir ve devlet adamı. bosna bölgesine bağlı mostar şehrinde 1560’da doğdu. ikinci selim devrinde daha çocuk yaşta iken enderun mektebine alınarak, ibrahim paşa sarayında yıllarca tahsil ve terbiye gördü. sultan üçüncü murad hân zamanında saray-ı âmireye geçti ve doğancılık hizmetinde bulundu. gayretli çalışmaları neticesinde sultânın yakın dostları arasına girdi. yine sultânın emri ile iran şâiri bennânî’nin sehânâme adlı eserini manzûm olarak türkçe’ye tercüme ederek murâdnâme adıyla pâdişâha takdim etti. pâdişâhın iltifâtına kavuşarak doğancılar kethüdâsı tâyin olundu.

sultan üçüncü murad hanın vefâtına kadar sarayda kalan ve aynı zamanda onun kapı kethüdâlığını yapan derviş paşa, sultan üçüncü mehmed’in cülûsuyla birlikte (1595) saray dışındaki hizmetlere gönderildi. rumeli seferlerine katıldıktan sonra gösterdiği başarılar sebebiyle bosna beylerbeyliğine getirildi. bu hizmetteyken istolni belgrat’ın muhâfazasıyla görevlendirildi. aynı yılın sonunda bu görevden ayrılan derviş paşa, osmanlı-avusturya harplerinin en buhranlı döneminde düşman eline geçen peşte’ye geldi. serdâr lala mehmed paşanın başında bulunduğu orduda büyük başarılar gösterdi. düşman ordusuna fevkalâde kayıplar verdirildiyse de, üstün kuvvetler karşısında ordumuz da büyük zâyiât verdi. on beş bin kişiden ancak bir kaç yüz osmanlı cengâveri sağ kalabildi. derviş paşa da bu muhârebede şehid oldu (1603). vefâtında, tahminen 43 yaşlarında bulunuyordu.

derviş paşa aynı zamanda, çağının tanınmış şâirlerinden biridir. eserlerinin başında sâde ve akıcı bir üslûba sâhip olan muradnâme’si gelmektedir. bu eserde mesnevî tarzını kullanmış olup, hâdiseleri anlatışı fevkalâde güzeldir.