ali bey

osmanlı devlet adamı ve tiyatro yazarı. istanbul’da 1844 senesinde doğdu. babası halep ve şam kethüdalıklarında bulunmuş yusuf cemil efendidir. ilk öğrenimini özel hocalardan ders alarak yaptı. küçük yaşta fransızca öğrendi. on dört yaşında babıali tercüme odasına memur girdi ve on sene kadar çalıştı. sonra sıhhiye meclisi azası, 1873’te ise karantina başkatibi oldu. 1877-78 osmanlı-rus savaşından önce varna’ya mutasarrıf tayin edildi. savaşın osmanlı aleyhine dönmesi üzerine, istanbul’a geldi. bir süre sonra düyun-ı umumiye müfettişi olarak doğu vilayetleri ve irak’ta görev yaptı (1885). irak’tan hindistan’a giden ali bey, kısa süre sonra istanbul’a döndü. 1890-1893 tarihleri arasında trabzon’da valilik yaptı. sonra tekrar düyun-ı umumiye’de çalışmaya başladı ve buranın direktörü oldu. ölünceye kadar aynı görevde kalan ali bey, "direktör" lakabıyla meşhur oldu. 3 şubat 1899’da istanbul’da öldü. anadoluhisarı’ndaki göksu mezarlığına defnedildi.

ali bey, türk tiyatrosunun kurulmasında büyük gayret ve çaba harcamıştır. başta tiyatro olmak üzere mizah ve seyahat edebiyatı alanlarında eser vermiştir. tanzimat’tan sonra çıkarılan ilk mizah mecmuası diyojen’de yayınlanan yazıları, türk mizah edebiyatının o devirdeki en güzel örnekleri olarak kabul edilir. tiyatroları genelde komedi türündedir. tiyatro dili bakımından ahmed vefik paşanın izindedir. ondan farklı olarak, özellikle halk konuşmalarına yaklaşmış, günlük konuşmalardan ve türk dilini renklendiren pek çok klişe ve deyimlerden de faydalanmıştır.