ağaoğlu ahmed

türk siyaset adamı, gazeteci ve yazar. 1869 senesinde karabağ’da doğdu. ilk ve ortaokulu şusa, liseyi tiflis’de bitirdi. 1889’da paris’e giderek sorbonne üniversitesinin tarih ve filoloji bölümüne devam etti. bu sırada ittihat ve terakki cemiyeti ileri gelenleri ile tanıştı. 1892’de londra’da toplanan şarkiyat kongresine katılarak şiiliğin doğuşu ve gelişmesi hakkında bir tebliğ sundu. fransa’da tahsilini tamamladıktan sonra azerbaycan’a döndü (1894). şusa ve bakü’de öğretmenlik yaparken milli uyanış hareketine katıldı. çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı. rusya’da türklerin haklarını korumak için “difai” isminde bir siyasi dernek kurdu. bakü’de terakki gazetesini çıkardı. rusların baskısıyla ikinci meşrutiyetin ilanı üzerine türkiye’ye geldi (1909). çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı. hakikat gazetesinin başyazarı oldu. ittihat ve terakki cemiyeti genel merkez üyesi oldu. afyonkarahisar mebusu seçildi (1912). birinci dünya savaşından sonra rusya’da ihtilal olunca, azerbaycan’a gönderilen orduda kumandan müşaviri olarak bulundu. iran’da yapılan ingiltere-azerbaycan görüşmelerine başkanlık etti. paris’e barış konferansına giderken istanbul’a uğradı. fakat ingilizler tarafından tutuklandı. önce limni, sonra malta’ya sürüldü. iki yıl sonra ankara’ya döndü (1921). matbuat umum müdürü ve hakimiyet-i milliye gazetesi başyazarı oldu. ikinci devre kars mebusu oldu. serbest cumhuriyet fırkasını kurdu. fırka kapatılınca siyasi hayattan çekildi. istanbul darülfünunda müderris oldu (1931). çeşitli dergilerde yazılar yazan ahmed ağaoğlu 19 mayıs 1939’da istanbul’da öldü.

arabi, farisi ve fransızcayı bilen ahmed ağaoğlu, türk fikir ve siyaset hayatında 1912’den sonra etkili olmaya başlamıştır. faaliyet ve yazılarının çoğunu türk milliyetçiliği ve türk kültürü üzerine yazarken, sonra avrupa medeniyetini savunmaya başladı. paris’te tanıştığı mısır mason locası başkanı cemaleddin efgani’nin bozuk fikirlerine kapıldı.

siyasi fikir ve düşüncelerinde, ittihat ve terakki cemiyetinin tesirinde kalarak, dini inançtan uzaklaştı. islamiyeti batıl, bozuk inanç olan budizm ve brahmanizme benzeterek çöktüğünü, batı medeniyetinin ise bütün unsurları ile ayakta durduğunu savundu.

eserleri:

islam ve ahunt, islam’a göre ve islam’da kadın, üç medeniyet, ingiltere ve hindistan, serbest insanlar ülkesinde, ben neyim, gönülsüz olmaz vs.