çıkık

hareket etmemizi sağlayan eklemler, kemiklerin birbirlerine bağlandıkları yerlerdir. eklemleri oluşturan kemik parçalarının ayrılmasına "çıkık" denir. çıkıklar, genellikle basit girişimlerle tedavi edilebilir.

nedenleri
omuz eklemi, kol kemiği ile kürek kemiğini birleştirir. eklem, bir küre ile oyuktan oluşur. kol kemiğinin yuvarlak başı, kürekkemiğinin çukuruna (oyuğa) oturur. bu biçimi, kolumuzu her yöne oynatabilmemizi sağlar, ama yanı nedenle üstkol kemiğinin kürekkemiği yuvasından çıkması da oldukça kolaydır. kol kemiğinin başı yerinden çıkarken dört yöne doğru yer değiştirebilir: eklemin önüne, arkasına, altına ve üstüne. omuz çıkıklarının yüzde 90’ı öne çıkıklardır.

kalça ekleminde de omuz eklemi gibi, küre biçimindeki kemik başı bir oyuğa yerleşmiştir. küreyi uyluk kemiğinin başı, oyuğu ise kalça kemiğinin çukur bir parçası yapar. bedenin güçlü eklemlerinden biri olan kalça ekleminde çıkık olması için güçlü bir darbe gerekir. kalça çıkıklarının çoğu, trafik kazası gibi bir olay sonucu dizin hızla öndeki bir yere vurmasıyla ortaya çıkar. kemik başı öne, arkaya ya da klaça kemiğini delip geçerek karın içine girebilir. en sık görüleni arkaya çıkıktır. arkaya çıkıkta diz hafif bükük ve bacak içe dönüktür. öne çıkıkta ise diz dışa döner. bacağı oynatmak zorlaşır. bacak kolay oynatılıyorsa, bir kemik kırığı oluduğunu gösterir.

doğuştan kalça çıkıklığı kalıtsal özellik gösteren bir bozukluktur ve kızlarda, erkeklerden daha sık rastlanılır. üç aylıktan büyük çocuklarda tedavi güçtür. o yüzden, her çocuğun doğumdan sonra kalçasında çıkık olup olmadığına bakılması gerekir. bu muayeneden geçirilip geçirilmediği bilinmeyen çocukları en kısa zamanda bir doktora göstermek akıllıca olur. ömür boyu sürecek ve ciddi bir topallık yapacak bu bozukluk, çocuk küçükken anlaşılırsa, tam anlamıyla iyileştirilir.

boyun omurları, omurganın en oynak bölümü olduğundan, kolayca çıkabilir. boyundaki bir çıkık, omuriliği zedeleyeceği için, hemen tedavi edilmezse, bacaklarda ve kollarda felce neden olabilir. bu kadar ağır sonuçlara yol açan boyun çıkıkları, daha çok spor kazalarında olur.kazadan sonra hasta ayağa kalkamıyorsa ve kollarında ya da bacaklarında uyuşma ya da felçten söz ediyorsa, önemli bir boyun çıkığı söz konusudur. yapılacak tek yardım, başı ve boynu hiç oynatmadan hastayı en yakın hastaneye götürmektir. dirsek çıkığı genellikle kol gerginken üstüne düşme sonucu olur. eklem çevresindeki sinir ve damarlar da zedelenmişse, hasta çok ağrı duyar. çıkmış bir parmak öteki parmaklardan daha kısa görünür, şişer ve ağrı yapar.

belirtiler
çıkık eklem görevini yapamaz ve ağrır. eklemin çevresindeki beden bölgesi doğal biçimini yitirir. eklem yuvasından çıkan kemik, yakındaki bir sinire baskı yaparsa, ağrı dayanılmaz hale gelir.

tedavi
her çıkıkta çevredeki dokular zedelenir. bu nedenle de kemiğin yerine oturtulmasıyla rahatsızlık tam olarak geçmez. eklemin normal hareketliliğini kazanması için çevre dokuların tümüyle iyileşmesi gerekir. bu aşamada fizik tedavi yararlı olur, eklemin hızla eski gücünü kazanmasını sağlar. iyi bakılmış bir çıkık hiçbir iz bırakmadan iyileşir.

omuz kemiğini yerine yerleştirmek için doktor hastayı yatağa yatırır. ayak ucuna geçen doktor bir ayağını destek almak için hastanın koltukaltına yerleştirip hastanın elini sıkıca tutar, kolu içe doğru çevirerek aşağıya çeker. kemik başı küçük bir çıkırtıyla yerine girer ve hastanın ağrısı hemen hafifler. çok ağrılı hastalarda, işlemin anestezi altında yapılması gerekebilir.

kalça çıkığı hastanelerde anestezi altında düzeltilir. doğuştan kalça çıkığında erken tanı ve özel olarak hazırlanmış bebek atelleri ile çocuk, ömür boyu topal kalmaktan kurtarılır. dirsek çıkığında tedavi, en çok 12 saat içinde çıkık kemiğin, anestezi altında yerine oturtulması sonucu gerçekleşir. çıkmış parmakta doktor eklemin yerine oturması için parmağı düz tutarak çeker. dokular iyileşinceye kadar parmağın atelle hareketsizleştirilmesi yararlı olur.