pernisiyoz anemi

bir kansızlık türü olan pernisiyöz anemi, eskiden, nedeni bilinmeyen, ölümcül bir hastalıktı. günümüzdeyse, yaşam boyu b12 vitamini enjeksiyonlarıyla kontrol altında tutulabilmektedir. pernisiyöz anemi, mide mukozasını etkileyerek hem ağır bir kansızlığa hem de sinir sistemi bozukluklarına neden olan bir hastalıktır.

nedenleri
pernisiyöz anemi, bedenin kendi bağışıklık (savunma) sisteminin, mide mukozasını oluşturan hücrelere karşı antikor yapması nedeniyle ortaya çıkar. sonuçta, "intrinsik faktör" adlı madde (b12 vitamininin emilimi için gerekli madde) yapılamaz ve bu nedenle b12 vitamini yetersizliği oluşur. kemik iliğinin yeterli sayıda alyuvar hücresi yapabilmesi için b12 vitamini ve folik asit gereklidir. yetersizlik varsa alyuvar sayısı azalır ve geri kalanlar normalden daha büyük ve biçim bakımından düzensiz olurlar. b12 vitamini eksikliği akyuvarların (enfeksiyonla savaşan hücrelerin) sayısında bir azalmaya da neden olur. pernisiyöz anemi teriminin aslında yalnızca mide çeperine karşı antikorların yapıldığı hastalık için kullanılmasına karşılık, bedende b12 vitamini ve folik asit eksikliğine yol açacak başka nedenler de vardır. insan bedeni 3 mg kadar (çok az bir miktar) b vitamini içerir ve günlük ortalama gereksinim buun ancak binde biri kadardır. b12 vitamini yalnızca hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur; bu nedenle hayvansal besinlerin hiçbirini yemeyen vejetaryenlerde vitamin eksikliği olabilir. bunun dışında, beslenme biçimine bağlı yetersizlik oluşması seyrektir.

mideleri ameliyatla çıkarılmış insanlarda da b12 vitamini yetersizliği oluşabilir; bu, intrinsik faktörde bir azalmaya bağlıdır. bağırsak hastalıkları da, özellikle ileum (incebağırsakların, b12 vitamininin emildiği bölümü) etkilendiğinde, pernisiyöz anemiye yol açabilir. bunun en yaygın nedeni, bağırsaklardaki, "crohn hastalığı" denen, iltihaplı bir hastalıktır. folik asit yetersizliği, beslenme rejiminde taze sebzelerin eksikliğine bağlı olabilir. bağırsak hastalıkları b12 vitamini yetersizliğinden çok, folik asit yetersizliğine neden olurlar. hamile kadınlarda da folik asit eksikliği olabilir, onun için anne adaylarına ek olarak vitamin verilir.

belirtiler
belirtiler arasında solgunluk, uyuklama, yorgunluk ve soluk darlığı vardır. burun kanamaları ve çok ağır vakalarda kalp yetersizliği de olabilir. hastalarda kansızlık belirtileri kadar başka belirtiler de görülür; saçlarda ağarma ve deride sarılık, bunların başlıcalarıdır. pernisiyöz anemi çok uzun bir süre içinde oluşur, hemoglobin (alyuvarların içindeki oksijen taşıyıcı kırmızı pigment) düzeyi çok yavaş düştüğünden beden, oluşacak etkilere uyum gösterir. hastalığın açığa çıkması için hemoglobin düzeyinin aşırı derecede düşmesi gerekir. tedavi edilmezse, bütün kansızlık türleri ölüme yol açabilir. ama hastalık kolayca tanındığı ve kan aktarımı yapılarak hemen tedavi edilebildiği için, ölüme rastlanılmaz.

pernisiyöz anemide mideye karşı antikor oluşur ve midenin asit üretimi azalır. bu pek belirti vemez ama mide kanseri riski biraz artar. pernisiyöz aneminin belki de en ciddi komplikasyonu, sinir sistemi üzerindeki etkisidir. b12 vitamini eksikliği omurilikte sorunlara yol açar, bacak sinirlerinin bağlı olduğu omurilik bölümlerinin bozulmasına neden olur. bunun sonucu olarak bacaklarda karıncalanma hissedilir ve onu uyuşma, zayıflık ve denge bozukluğu izler. daha ileri evrelerde kollar da etkilenir.

tedavi
pernisiyöz anemide eksik olan b12 vitamini, enjeksiyon halinde, düzenli olarak (ya her ay ya da üç ayda bir) verilmelidir.