nibelungen

almanlarin unlu destaninin adi.

(bkz: manas destani)

ren nehri ile ilgili destanların en tanınmışı kuşkusuz nibelungen destanı’dır. destan ren nehri kıyısında , eski worms şehri civarında geçer.

destanın en eski şekli elimize on üçüncü yüzyıldan kalma bir el yazması ile ulaşmıştır. ancak daha önceki dönemlerde söylenen latince baladlarda içinden bölümlerin olduğu düşünülebilinir.

pagan inançları destan içinde sık yer almaktadır. fakat aynı zamanda , hristiyan inançları ve törenleri de destanda bulunmaktadır. bunun yanında kral-senyör-vasal ilişkisi de destanın orta çağ’a ait izler taşıdığını göstermektedir.

nibelungen destanı orta çağ boyunca çok popüler olduğu için , anlatıcıların, destanın içine , anlatıldığı dönemin zevkine uygun motifler katmaları büyük olasılıktır.

destanın bugünkü hali ile , on ikinci yüzyıl sonlarında tamamlandığı düşünülmektedir. destan içinde bir çok anakronizm barındırmaktadır. örneğin dietrich bir antik çağ kahramanıdır . bu destanda bulunma nedeni büyük olasılıkla kimsenin yenemediği hagen’i yenip hapse atmak içindir.

destanın günümüze ulaşmış bir çok versiyonu vardır. hepsinde konu aynı olmakla birlikte aralarında farklılıklar da vardır.



destanın konusu
destan , ‘çok eski zamanlarda’ , niederland’da geçer. o zamanlar güçlü kral siegmund’un krallık zamanına denk gelmektedir. kraliçe ise güzel siegelinde’dir.

destanın en önemli kahramanı siegmund ve siegelinde’nin oğulları siegfried’dir. siegfried daha genç yaşlarında , maceralara atılmak için , babasının şatosunu terk ederek yollara düşer. kılıcı olmadığı için elinde bir sopa ile köyleri kentleri dolaşır durur.

siegfried bir gün bir demirciye rastlar ve kılıç sahibi olabilmek için onun yanında çalışmak istediğini söyler. mimir adındaki demirci bu teklifi kabul ederek ona yatacak yer ve yiyecek verir. ertesi gün de yeni çırağının bu işi yapıp yapamayacağını sınamak için onu ocağın başına götürür ve eline en ağır çekici verir. siegfried bununla öyle bir vurur ki , örs toprağa gömülür, demir parçaları etrafa saçılır. buna kızan mimir siegfried’i kulağından tutunca , siegfried dayanamaz ve onu yere fırlatır.

bu yeni çırağından nasıl kurtulacağını bilemeyen mimir yeni bir yol denemeye karar verir. siegfried’i çağırır ve ondan, ormanın öteki ucundaki kömürcüden kömür getirmesini ister. bunu söylerken yolu üzerindeki ejderhanın siegfried’i öldüreceğini ummaktadır.

siegfried kendine yaptığı kılıcı alır ve yola koyulur . tam kayalığın önünden geçerken ejderha saldırır. siegfried bu saldırıdan çevikliği sayesinde kurtulur ve önüne ilk gelen ağacı sökerek canavarın kafasına fırlatır. ağacı kökleri canavarı sarınca , bundan yararlanan siegfried diğer ağaçları da onun üzerine fırlatır. daha sonra bunları tutuşturarak ejderhayı yakar.

ejderha yanarken bedeninden bir yağ akmaya başlar. bu akan yağ dereciğine parmağını sokan siegfried parmağının ‘boynuz’ gibi sertleştiğini görür. bunun üzerine üstündekileri çıkartarak bu yağ ile bütün vücudunu yıkar. siegfried bu işi yaparken bir ıhlamur ağacı altında durmaktadır ve ağaçtan bir yaprak sırtına , iki omzunun arasına düşerek oranın bu yağ ile yıkanmasını engeller. işte bu yaprağın dışında kalan hiç bir yere silah işlemeyecektir , fakat siegfried’in vücudunun da yara alabileceği tek yer burası olacaktır.

kömürcünün yanına varan siegfried , ona , mimir ve arkadaşlarının daha önce sözünü ettikleri , ağızından ateşler saçan ve üzeri pullarla kaplı olan ejderhayı sorar. kömürcü canavarın nerede olduğunu gösterir.

artık siegfried’i başka bir macera beklemektedir. zorlu bir yolculuktan sonra , siegfried ejderhanın bulunduğu nibelungen ülkesine varır. burada schilbung ve niblung adında iki kral hüküm sürmektedir. bu iki kral ve onlara bağlı savaşçılar , çok büyük bir hazineyi de beklemektedirler.

siegfried , şehrin girişine geldiğinde ejderha ile karşılaşır. dövüşmeye başlarlar. ejderha ağızından ateşler çıkartarak siegfried’e saldırmaktadır. sonunda siegfried canavarı öldürmeyi başarır. canavarın attığı korkunç çığlığı duyan schilbung ve niblung saklandıkları yerden çıkarlar . korkunç canavarı öldüren kahramanı tebrik ederler ve ondan , hazineyi aralarında paylaştırmasını isterler. bunun karşılığında ona bütün kılıçların en iyisi olan balmung’u vereceklerdir. bu büyük hazineyi , siegfried krallar arasında paylaştırır. fakat hırstan gözü dönmüş krallar bundan memnun olmazlar ve siegfried’i hile yapmakla suçlarlar. savaşçıları toplayarak siegfried’e saldırırlar. yapılan dövüş sonrası siegfried iki kralı ve beş yüz kadar savaşçıyı öldürür. o anda dövüş alanına tarnkappe ile cüce alberic gelir. öldürülen kralların intikamını almak için siegfried’e saldıran alberic onu uğraştırsa da sonunda yenilir ve onun vasalı olmak için and içer. nibelungen ülkesi savaşçıları da and içerek siegfried’in hükmü altına girerler. bütün nibelungen hazinesi de onun olmuştur. fakat hazinede gözü olmayan siegfried bu hazineden sadece taşlı bir yüzük alır. alberic ,bu yüzüğün uğursuzluk getireceğini söyleyerek onu engellemeye çalışır. fakat siegfried onu dinlemez ve yüzüğü parmağına takar . bunun üzerine alberic ona tehlikelerden korunması için tarnkappe’yi verir.

siegfried’in bundan sonra gideceği yer kuzey ülkeleridir ve buralarda maceradan maceraya koşar. bunlardan birinde danimarka kralı ona grani adında bir at hediye eder.

siegfried’in yolu izlanda’ya kadar düşer. burada, bir dağın tepesinde alevleri gökyüzüne kadar yükselen bir ateş görür. dağa çıkar ve grani alevlerin arasından atlamayı başarır. alevlerin arasında bir şato bulunmaktadır. siegfried şatonun içine girdiğinde içeride , zırhlar içinde uyumakta olan bir genç kız ile karşılaşır. zırhları çıkartır ve genç kızı dudaklarından öper. bunun üzerine genç kız uyanır ve kendine geldiğinde hikayesini anlatmaya başlar. adı brunehild’dir . wodan’ın walkyri’lerinden biri iken ona karşı geldiği için wodan onu değneği ile uyutmuş ve bu şatoya koymuştur. siegfried onu kurtarana kadar da uyumuştur.

siegfried bir kaç gün şatoda kaldıktan sonra brunehild ile vedalaşır ve parmağındaki yüzüğü ona bırakarak ayrılır.

siegfried sonunda babasının şatosuna döner. siegmund ve siegelinde oğullarının dönüşünden çok mutlu olmuşlardır ve bu niederland’da ve başkent xanten’de törenlerle kutlanır. her yerden gelen şarkıcılar siegfried’in kahramanlıklarını şarkılarla anlatırlar.şarkıcılar , bunun yanında burgond kralı gunther , güzel kardeşi prenses krimehild ve sadık vasalleri hagen hakkında da şarkılar söylerler. siegfried’in içi bir anda ren nehri’nin ötesindeki bu ülkeye gidip bu insanları tanıma arzusu ile dolar. şenliklerin sonunda fikrini ailesine açar. babası önce razı olmasa da daha sonra oğlunun yanına on iki şövalye alıp gitmesi koşulu ile kabul eder. siegfried ailesi ile vedalaşarak ayrılır.

burgond’ların ülkesinde kral gunther’in kardeşi krimehild’in güzelliği dillere destandı . krimehild kral gunther’in ve ve diğer iki erkek kardeşi gernot ve giselher’in koruması altında büyümüştü.

krimehild bir gece rüyasında , kendi yetiştirdiği şahinlerden birinin iki kartal tarafından boğulduğunu görmüştü . bu rüyayı annesi ute’ye açtığında , annesi rüyasında gördüğü şahinin , en mutlu anında kaybedeceği kocası olduğunu söylemişti. genç kız da bunun üzerine evlenmemeye karar vermiş ve bütün taliplerini geri çevirmişti.

siegfried on iki şövalye ile birlikte burgondlar’ın ülkesine varır. onları gören gunther , gelenlerin soylu kişiler olduğunu anlayarak hemen karşılanmalarını buyurur. siegfried’i hiç görmemiş olmasına rağmen kahramanlıklarını bilen hagen konuklarını büyük saygı ile karşılar. siegfried önce dövüşmeyi düşünürse de onların bu konuksever davranışları karşısında dayanamaz ve konukları olmayı kabul eder .

siegfried’in konukluğu bir sene sürmüştür. bu bir sene boyunca siegfried krimehild’i hiç görmemiştir. fakat krimehild gizlice savaş oyunlarını seyretmiş , siegfried’i görmüş ve kalbi onun sevgisi ile dolmuştu.

bu arada saxonlar’ın ve danimarka’nın kralları burgondlar’a karşı savaş açarlar. siegfried bu savaşta burgondlar’ın yanında savaşır ve iki düşman kralı da esir etmeyi başarır. haberciler siegfried’in başarılarını bildirince krimehild sevincini gizleyemez ve habercileri mükafatlandırır.

gunther bu zaferi kutlamak için büyük şenlikler düzenler. işte bu şenlikler sırasında siegfried sonunda krimehild’i görür. krimehild nedimeleri ile birlikte salona girdiğinde siegfried onu karşılar , elini uzatır siegfried onunla beraberken hiç duymadığı duyguları tadacaktır.

krimehild’i hiç bir zaman elde edemeyeceğini düşünerek umutsuzluğa kapılan siegfried burgond ülkesini terk etmeye karar verir. tam gidecekken giselher tarafından caydırılarak kalmaya karar verir.

şölenlerden birinde bir şarkıcı , bir adada yaşayan güzel bir prensesin şarkısını söylemektedir. ada izlanda , prenses de brunehild’dir. brunehild taliplerini savaş oyunlarına davet ediyor, rakip olarak da kendisi karşılarına çıkıyordu. brunehild en cesurlarını dahi yeniyor, oyunlardan kaçanları öldürüyordu.

gunther bunları duyunca izlanda’ya gidip brunehild’i burgondlar ülkesine getirmeye karar verir. brunehild’i tanıyan siegfried onu vazgeçirmeye çalışsa da başaramaz ve gunther’in ricası üzerine onunla gitmeye razı olur . tek koşulu vardır ; krimehild’i eş olarak alacaktır. gunther kabul eder.

gunther ve siegfried yanlarına hagen’i ve kardeşi dankwart’ı alarak yola çıkarlar. on ikinci günün sabahı brunehild’in şatosuna varırlar. brunehild onları kabul eder.

savaş oyunları başladığında ise bir oyun oynarlar ; siegfried tarnkappe ile görünmez oluark gunther’e yardım edip onun kazanmasını sağlar. böylece gunther brunehild’i de kazanır.

gunther ve siegfried burgond ülkesine döndüklerinde coşkuyla karşılanırlar. siegfried gunther’e verdiği sözü hatırlatır. gunther kızkardeşine sorar . krimehild gunther ile evlenmeyi kabul eder ve masaya birlikte otururlar. bu brunehild’e çok ağır gelir ve ağlamaya başlar. gunther’e siegfried’i krimehild’e layık görmediğini ve krimehild’in bir vasal ile evlenmemesi gerektiğini söyler. gunther ise kararlıdır.

gece olunca gunther ile brunehild odalarına çekilirler. brunehild gunther ile yatmak istemez , hatta onu havaya kaldırarak duvardaki bir kancaya takar. gunther geceyi böyle geçirir. sabaha doğru brunehild acıyarak onu indirir. gunther’in brunehild’e sahip olması yine tarnkappe ‘yi takarak görünmez olan siegfried sayesinde olur. bu arada siegfried brunehild’e verdiği yüzüğü de alır ve döndüğünde krimehild’e verir.

siegfried krimehild ile evlendikten sonra onunla birlikte babasının ülkesine döner. çok mutlu olan kral siegmund krallığını oğlu siegfried’e bırakır.

siegfried’in hükümdarlığı on seneyi tamamlamıştır. krimehilde ona bir erkek çocuk verir ve adını gunther koyarlar. aynı şekilde gunther ve brunehild de oğullarının adını siegfried koyarlar.

gunther ile brunehild worms’da , siegfried ile krimehild de xanten’de mutlu yaşamaktadırlar. fakat brunehild’in içi içini yemektedir çünkü krimehild ve siegfried’i görememektedir. gunther’e onları çağırmasını söyler , çünkü siegfried hala onun vasalıdır ve çağırılınca gelmek zorundadır. gunther buna karşı çıkar ve onları ancak dostları olarak davet edeceğini söyler.

siegfried bu daveti kabul eder ve bin şövalye ile yola çıkarlar. worms’a vardıklarında gunther onları sevinçle karşılar.

on gün sakin geçer. on birinci gün , savaş oyunları tertip edilir . iki kraliçe , brunehild ve krimehild yanyana otururlar. her ikisi de kocalarını övmeye başlarlar. fakat övmeyle başlayan tartışma şiddetlenir ve birbirlerine küfür etmeye kadar varır. dayanamayan krimehild gerçeği söyler ; her şeyi yapan gunther değil siegfried’dir. burnehild inanamaz. o zaman krimehild kanıt olarak yüzüğü gösterir. brunehild yıkılmıştır. olayı öğrenen hagen intikam alacağına yemin eder. siegfried’in öldürülmesi gerekmektedir. önceleri buna karşı çıkan gunther sonunda razı olur. siegfried’e bir oyun oynamaya karar verirler.

sahte haberciler saxon ve danimarka krallarının saldırıya geçeceklerini bildirir. siegfried hemen sefere çıkmaya karar verir. hazırlıklar tamamlandığında , hagen , krimehild’e giderek nasıl yardımcı olabileceğini sorar. krimehild hagen’den kocasını korumasını ister . siegfried ancak iki omuzunun arasından yaralanabilmektedir; eğer hagen dikkat ederse siegfried yara almadan dönebilecektir. bunun için krimehild siegfried’in elbisesinin üzerine , tam o bölgeye bir haç diker. hagen amacına ulaşmıştır.

tam sefere çıkacakları zaman yine aynı haberciler gelerek barış yapıldığını bildirirler. bunun üzerine savaşa gitmek yerine ava gitmeye karar verirler.

krimehild kocasını engellemeye çalışır. gece rüyasında iki yaban domuzunun onu takip ettiğini gördüğünü ve çiçeklerin de kan kırmızısı olduğunu söyler. siegfried onu dinlemez ve ava çıkar.

av sırasında bir kaynağın yanına gelirler. siegfried hagen ile yarışarak kaynağa daha önce varır , su içmek için silahlarını çıkartır. gunther su içtikten sonra siegfried de su içmek için eğilir. işte tam o anda hagen mızrağını alarak siegfried’in elbisesinin üzerinde işli haçın üstüne , yani siegfried’e silah işleyebilecek tek yere fırlatır.

bir anda neye uğradığını şaşıran siegfried silahlarını arar fakat bulamaz. gücü tükenmiştir. hainlere lanet ederek yere yuvarlanır. herkes onun yanına gelir. gunther gözyaşı dökecekken siegfried onu engeller ve bu işi yapanın böyle davranmaması gerektiğini söyler. daha sonra hagen ve gunther’e , onu öldürmekle kendi sonlarını hazırladıklarını söyler ve can verir. etraftaki bütün çiçekler kan kırmızısına boyanmışlardır.

hagen siegfried’in cesedini , kilise dönüşü bulsun diye krimehild’in kapısına taşır. uşaklardan biri cesedi görerek , kirmehild’in kapısında bir şövalye cesedi olduğunu söyler. krimehild onun kim olduğunu anlar ve ağızından kanlar akarak yere yığılır. ayıldığında bu işi kimin yaptığını tahmin etmektedir.

gunther’in bu işi haydutların yaptığını söylemesine rağmen ona inanmaz ve hagen ile gunther’den cesedin yanına yaklaşarak masumiyetlerini göstermelerini ister. gunther yaklaştığında bir şey olmaz fakat hagen yaklaştığında yaralardan kan akmaya başlar.

krimehilde kocasının cesedi başında üç gün üç gece bekler. siegfried’i gömecekleri gün onu son bir kez daha görmek ister ve tabutu açtırır. siegfried’in başını kaldırır , dudaklarından son bir kere öper. gözlerinden kanlı yaşlar akmaktadır. daha sonra da bayılır kalır.

krimehild , kendisine katedralin yanında bir yer yaptırır. her gün kocasının mezarına ağlamaya gitmektedir. dört yıl boyunca gunther ile tek bir kelime bile konuşmaz , hagen’i görmek bile istememektedir. hagen ise nibelungen hazinesini getirmeyi düşlemektedir. en sonunda krimehild’i razı ederek hazineyi getirir. krimehild , hazine gelince , herkese dağıtmaya başlar. krimehild’in çok fazla yandaş kazancağından korkan gunther ve hagen hazineyi krimehild’in elinden alırlar. gernot , hazinenin daha fazla bela getirmemesi için ren nehrine atılması gerektiğini söyler. hagen bu görevi yerine getirir. hazinenin battığı yeri bilen tek kişi olduğu için , bir gün onu yerinden çıkarmayı ummaktadır.

siegfried’in ölümünün üzerinden on üç sene geçmiştir.bu arada hun kralı etzel’in de karısı ölmüştür. etzel’e eş olarak krimehild’i almalarını söylerler. etzel de sadık rudiger’i elçi olarak burgond ülkesine gönderir.

gunther ve kardeşleri bu teklifi memnuniyetle karşılarlar. buna bir tek hagen karşı çıkar çünkü krimehild’in güçlenmesinden korkmaktadır.

krimehild önceleri bu teklife karşı çıkmasına rağmen , siegfried’in öcünü alabilmek amacı ile kabul eder ve kendine sadık olan eckewert , beş yüz şövalyesi ve habercilerle birlikte hun ülkesine doğru yola çıkar.

düğün viyana’da olur. daha sonra da tuna nehri’ni geçerek krallık merkezi etzelbourg’a varırlar.

aradan yedi yıl geçmiştir. krimehild etzel’e bir de erkek çocuk vermiştir. fakat herşeye rağmen krimehild’in içindeki intikam ateşi sönmemiştir.

bir gün kralın yanına gelir ve ailesini görmek istediğini söyler. krimehild’in oynamak istediği oyunu anlamayan etzel bu isteği kabul eder ve habercilerini worms’a gönderir. haberciler yola çıkarken krimehild özellikle hgaen’in de gelmesini istediğini söyler.

haber worms’a ulaştığında hagen tuzağı anlar, fakat gunther gitmek istemektedir. gunther ve kardeşlerinin kararlılıkları karşısında , hagen , korkak durumuna düşmemek için , gitmeyi kabul eder. yanlarına kendilerine bağlı binlerce şövalyeyi alarak yola çıkarlar.

haberciler döndüğünde krimehild ise sevinçlidir. artık intikamını alabilecektir.

gunther ve beraberindekiler hun ülkesine vardıklarında rudiger tarafından karşılanırlar. rudiger ve beş yüz adamı onların güvenliğinden sorumlu olacaklardır. yolda hunlar arasında yaşayan dietrich ile karşılaşırlar. dietrich onlara krimehild’in yasının hala sürdüğünü söyler ve uyarır. fakat dönmek için artık çok geçtir.

etzel’in sarayına vardıklarında krimehild konuklarını yapmacık bir sevinç ile karşılar. hagen’e ise nibelungen hazinesini sorar. hagen hazinenin dünyanın sonuna kadar ren nehri’nin dibinde kalacağını söyler. krimehild hiddetlenir. bütün konuklar tedirgin olurlar ve silahlarını bırakmazlar. hagen suçunu krimehild’e itiraf eder fakat pişman değildir, o sadece görevini yapmıştır. hagen meydan okur , fakat kimse onunla dövüşmeye cesaret edemez.

ertesi gün hagen bütün adamlarına silahlarını yanında bulundurmalarını çünkü dövüşeceklerini söyler.

o gün turnuvalar sırasında burgond senyörü volker bir hun savaşçısını öldürür. ailesi intikam almak ister. etzel zorla yatıştırır.

krimehild burgondlar’ı yok etmesi için etzel’in kardeşi blödlin ile anlaşır. blödlin ilk önce burgond komutanı dankward’ı öldürmek ister. fakat dankward ondan önce davranır ve onu öldürür. artık müthiş bir dövüş başlamıştır.

dankwart olanları hagen’e haber verir. hagen etzel ve krimehild’in oğlunu öldürür ve yoluna çıkan hunlar’ı öldürmeye başlar.

artık olaylar kontrolden çıkmaya başlamıştır. saray öldürülen hunlar’ın kanları ile kırmızıya boyanmıştır. burgondlar’ı korumaya çalışan rudiger’in de öldürülmesi hunlar’ı çileden çıkarır. tecrübeli savaşçı hilderbrand’ın da savaşa girmesi ile burgondlar’ın sonu gelmiştir. hagen ve gunther dışında hiç bir burgnd hayatta kalmamıştır. gunther de dietrich tarafından öldürülür. hagen ise hapse atılır.

krimehild hagen’i zindanda bulur ve ondan nibelungen hazinesini ister.fakat hagen yerini söylemez. hazine sonsuza kadar ren nehri’nin dibinde kalmalıdır. krimehild hagen’in yanında balmung’u görür. kılıcı iki eliyle kavrar ve hagen’in başını gövdesinden ayırır. artık intikamını almıştır.

hildebrand bütün bu insanların ölümüne dayanamaz ve krimehild’e saldırır. kadının bütün bağırmalarına rağmen onu orada öldürür.

destan bütün “ölmesi gerekenlerin” ölümü ile son bulur.

destan hakkında :

destan , ilk incelemeden de anlaşılacağı gibi , farklı bir çok hikayenin ustaca birleşmesinden meydana gelmiştir. bu yüzden bir versiyonda olan bölün bir diğerinde olmayabilir. örneğin siegfried’in brunehild’i kurtarması bir çok versiyonda yoktur. hatta daha sonra inceleyeceğimiz volsunga saga’ya göre krimehild’in annesi siegfried’e brunehild’i unutması için büyülü bir ilaç içirir. bunun dışında destanda hem pagan öğelerin hem de hristiyanlığa ait motiflerin yer alması , destanın yazıldığı tarihi gösterdiği kadar , destanın farklı parçalardan meydana geldiğini de göstermektedir.

nibelungen destanı’nın kökeni de tartışmalıdır. destanın ren nehri kıyılarında doğduğunu söyleyenlerin yanında , kökeninin daha kuzeyde , iskandinavya’da olduğunu söyleyenler de vardır. bize göre , destanın köken olarak kuzeyde doğması , sonra da içine ren nehri kıyılarına ait öğelerin katılması daha olası gözükmektedir. bunun en önemli kanıtı daha sonra göreceğimiz gibi kuzeyde bu destana kaynaklık eden daha eski destanların varlığıdır.