zambiya

afrika kitasinda bulunan bir ulke.

8 komsusu vardir.

coğrafi verileri


konum: güney afrika’da, angola’nın doğusunda yer alır.
coğrafi konumu: 15 00 güney enlemi, 30 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: afrika
yüzölçümü: 752,614 km²
sınırları: toplam: 5,664 km
sınır komşuları: angola 1,110 km, kongo demokratik cumhuriyeti 1,930 km, malavi 837 km, mozambik 419 km, namibya 233 km, tanzanya 338 km, zimbabve 797 km
sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
iklimi: tropikal
arazi yapısı: tepelikler ve dağlarla birlikte yüksek platolar yer alır.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: zambezi nehri 329 m
en yüksek noktası: mafinga tepelikleri 2,301 m
doğal kaynakları: bakır, kobalt, çinko, kurşun, kömür, altın, gümüş, uranyum, hidro enerji
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: % 7
daimi ekinler: %0
otlaklar: %40
ormanlık arazi: %39
diğer: %14 (1993 verileri)
sulanan arazi: 460 km² (1993 verileri)
doğal afetler: tropikal kasırgalar
coğrafi not: kara ile çevrili


nüfus bilgileri


nüfus: 9,770,199 (temmuz 2001 verileri)
nüfus artış oranı: %1.93 (2001 verileri)
mülteci oranı: -0.16 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
bebek ölüm oranı: 90.89 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 37.29 yıl
erkeklerde: 37.06 yıl
kadınlarda: 37.53 yıl (2001 verileri)
ortalama çocuk sayısı: 5.53 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %19.95 (1999 verileri)
hiv/aids - hastalığı olan insan sayısı: 870,000 (1999 verileri)
hiv/aids - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 99,000 (1999 verileri)
ulus: zambiyalı
nüfusun etnik dağılımı: afrikalı %98.7, avrupalı %1.1, diğer 0.2%
din: hıristiyan %50-%75, müslüman ve hindu %24-%49, yerel inançlar %1
diller: ingiliz (resmi), yerel diller - bemba, kaonda, lozi, lunda, luvale, nyanja, tonga, ve diğer yerel diller
okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %78.2
erkekler: %85.6
kadınlar: %71.3 (1995 verileri)


yönetimi


ülke adı: resmi tam adı: zambiya cumhuriyeti
kısa şekli : zambiya
eski adı: kuzey rhodesia
yönetim biçimi: başkanlık tipi cumhuriyet
başkent: lusaka
idari bölümler: 9 eyalet; merkez, copperbelt, doğu, luapula, lusaka, kuzey, kuzey batı, güney, batı
bağımsızlık günü: 24 ekim 1964 (ingiltere’den)
milli bayram: bağımsızlık günü, 24 ekim (1964)
anayasa: 2 ağustos 1991
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: acp, afdb (afrika kalkınma bankası), c, ccc (gümrük işbirliği konseyi), eca (birleşmiş milletler afrika ekonomik komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), g-19, g-77, iaea (uluslararası atom enerjisi ajansı), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icftu (uluslararası serbest ticaret birlikleri konfederastonu), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu),intelsat, interpol (uluslararası polis teşkilatı), ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (uluslararası göçmen teşkilatı), itu (uluslararası telekomünikasyon birliği), monuc (bm kongo operasyonu), nam, oau (afrika birliği teşkilatı), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), pca (daimi hakemlik mahkemesi), sadc, un (birleşmiş milletler), unamsil (bm sierra leone misyonu), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), unmee (bm etyopya-eritre misyonu), unmik (bm kosova geçici yönetimi), untaet (bm doğu timor geçiş yönetimi), upu (dünya posta birliği), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtoo (dünya turizm örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)


ekonomik göstergeler


gsyih: satınalma gücü paritesi - 8.5 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel büyüme: %4 (2000 verileri)
gsyih - sektörel bileşim: tarım: %18
endüstri: %27
hizmet: %55 (1999 verileri)
enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %27.3 (2000 verileri)
iş gücü: 3.4 milyon
işsizlik oranı: %50 (2000 verileri)
endüstri: bakır madenciliği ve işletmeciliği, inşaat, gıda maddeleri, içecekler, kimyasallar, tekstil, gübre
endüstrinin büyüme oranı: %6.1 (2000 verileri) elektrik üretimi: 7.642 milyar kwh (1999)
elektrik tüketimi: 5.926 milyar kwh (1999)
elektrik ihracatı: 1.6 milyar kwh (1999)
elektrik ithalatı: 419 milyon kwh (1999)
tarım ürünleri: mısır, pirinç, ayçiçeği tohumu, sebze, çiçek, tütün, pamuk, şeker kamışı, manyok, sığır, keçi, domuz, kümes hayvanı, süt, yumurta, deri, kahve
ihracat: 928 milyon $ (2000 verileri)
ihracat ürünleri: bakır, kobalt, elektrik, tütün
ihracat ortakları: japonya, suudi arabistan, hindistan, tayland, güney afrika, abd, malezya (1997)
ithalat: 1.05 milyar $ (2000 verileri)
ithalat ürünleri: makine, taşıt araçları, yakıt, petrol ürünleri, elektrik, gübre, gıda maddeleri, giyim eşyaları
ithalat ortakları: güney afrika %48, suudi arabistan, ingiltere, zimbabve (1997)
dış borç tutarı: 6.5 milyar $ (2000)
para birimi: zambiya kwachası (zmk)
para birimi kodu: zmk
mali yıl: takvim yılı


iletişim bilgileri


kullanılan telefon hatları: 77,935 (1997)
telefon kodu: 260
radyo yayın istasyonları: am 19, fm 5, kısa dalga 4 (1998)
radyolar: 1.03 milyon (1997)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 9 (1997)
televizyonlar: 277,000 (1997)
internet kısaltması: .zm
internet servis sağlayıcıları: 3 (2000)
internet kullanıcıları: 15,000 (2000)


ulaşım ve taşımacılık


demiryolları: 2,164 km (1995)
karayolları: 66,781 km (1997 verileri)
su yolları: 2,250 km
boru hatları: ham petrol 1,724 km
limanları: mpulungu
hava alanları: 112 (2000 verileri)

bu ulkede ya$ayan insanlarin cok yuksek bir orani henuz 40 ya$ina gelmeden ya$amini kaybediyorlar.