christoph martin wieland

babasi rahipmis, annesi ev hanimi. cocuklugunda; aldigi egitimin etkisiyle olsa gerek sofunun tekiymis. pierre bayle’nin yazdiklarini okuduktan sonra degismis. 16 yasinda iken dinsiz diye okuldan atilacakmis az kalsin. felsefe egitimini yarim birakip hukuk fakultesine gecmis. kendini tumuyle edebiyata vermek icin 1952’de universiteyi terketmis. derken nisanlanmis ama yegeni sophie 1753’de nisani bozmus.

1754-59: zurih ve bern’de ozel ogretmenlik yapmis. julie ile nisanlanmis. ancak bu nisan da bozulmus.

1760: henuz 27 yasindayken biberach senatoru secilmis. ayni yil divan direktoru de olmus. isi iyi ve kolaymis. bol bol gozlem yapmis. 1761’de christine’e asik olmus ama onunla da evlenememis. sorun mezheplerle ilgiliymis. kiz katolikmis, oglan protestan. ancak 1765’de anna ile evlenebilmis. otuzalti yillik mutlu bir evlilikleri ve 14 cocuklari olmus.

1769: erfurt universitesine felsefe profesoru olarak atanmis da sikici ve bagnaz biberach’den kurtulmus. kisa surede; erfurt kenti wieland’dan, wieland da erfurt’tan sikilmis. baskilar artinca leipzig’e oradan da koblenz’e gitmis. 1772’de prensi egitmek uzere kucuk weimar’a davet edilmis. prens kocaman olunca serbest yazar olarak weimar’da yasamaya devam etmis. weimar onu sevmis, o da weimar’i. 177’de teutser merkur dergisini cikarmaya baslamis.

1774: yazmaya baslamis abderalilar’i, 1781’de bitirmis. bu eserinde; gozlemlerinden cok yararlanmis. bes kitaptan olusan bu eserin sonuna bir de anahtar eklemis. cok sayida epik siir, manzum hikaye, tiyatro eseri ve roman yayimlamis. cook ceviriler yapmis.

1801’de esini kaybetmis, 20 ocak 1813’de kendini. cenaze toreninde goethe icli bir konusma yapmis.

yasadigi sirada goethe ve schiller’in golgesinde kaldi; bu iki zirve ile ayni donemde yasamasi buyuk sanssizlikti denmistir. anlatilardan yararlandigi icin de elestirilmistir. degeri, ancak xx. yuzyilin ikinci yarisinda anlasilmaya baslanmistir. cervantes, swift ve voltaire capinda bir hiciv ustasi (heccav) oldugu kabul edilmis. tabii ki abderalilar da bir klasik oluvermis bu arada.