peyami safa

1899’da istanbul’da doğdu, 15 haziran 1961’de istanbul’da yaşamını yitirdi. psikolojik romanlarıyla tanınan yazar. şair ismail safa’nın oğlu. babası sivas’ta sürgünde yaşamını yitirdi. yoksulluk ve 9 yaşında yakalandığı kemik veremi nedeniyle düzenli bir eğitim almadı. bir yandan çalışırken bir yandan da kendi kendini yetiştirdi. 13 yaşında hayata atıldı. posta telgraf nezareti’nde memur olarak çalıştı. 1914-1918 arasında öğretmenlik, 1918-1916 arasında gazetecilik yaptı. hayatını yazıları ile kazandı. babası gibi şair olan amcaları ahmed vefa ve ali kâmi’nin yönlendirmesiyle edebiyata başladı. kardeşi ilhami ile çıkardığı "yirminci asır" adlı akşam gazetesinde "asrın hikâyeleri" başlığıyla yazdığı magazin hikayeleriyle dikkat çekti. para kaygısıyla yazdığı sıradan yazılarda annesi server bedia’nın adından esinlenerek yarattığı "server bedii" takma adını kullandı. bu isimle kaleme aldığı "cingöz recai" isimli polisiye dizi romanları büyük ilgi gördü. kültür haftası (21 sayı, 15 ocak-3 haziran 1936) ve türk düşüncesi (63 sayı, 1953-1960) adlarında iki dergi çıkardı. tasvîr-i efkâr, cumhuriyet, milliyet, tercüman, son havadis gazetelerinde yazdı. çok sevdiği oğlu merve’yi askerlik hizmeti yaparken kaybedince derinden sarsıldı. bu olaydan birkaç ay sonra istanbul’da beyin kanaması sonucu yaşamını yitirdi. edirnekapı’da toprağa verildi. sanat, edebiyat, felsefe, psikoloji, sosyoloji gibi değişik alanlarda yazdığı yazılarla çok yönlü bir yazar oldu. 43 yıl hiç durmadan yazdı. ilk döneminde değişik ilgi alanları içinde sol eğilimli siyasal akımlara ilgi gösterdi. 1930’da basılan ve genç bir hastanın psikolojisini yansıtan otobiyografik romanı "dokuzuncu hariciye koğuşu"nun ilk baskısını "nâzım hikmet"e ithaf etmişti. ama 2’nci dünya savaşı’ndan sonra nazileri savundu. ölümünden bir süre önce metapsişik konulara yöneldi. 1949’da yayınlanan son eserlerinden "matmazel noraliya’nın koltuğunda"da tıp öğrenimi yaparken bunalıma girerek felsefeye yönelen ve sonuçta mistik dünya görüşünde karar kılan bir gencin öyküsünü anlattı. edebiyat ve siyaset tartışmalarının hep içinde bulundu. nâzım hikmet, nurullah ataç, zekeriya sertel, muhsin ertuğrul, aziz nesin’le polemiklere girdi. ayrıca ders kitapları da yazdı.

eserleri

roman:
gençliğimiz (1922)
şimşek (1923)
sözde kızlar (1923)
mahşer (1924)
bir akşamdı (1924)
süngülerin gölgesinde (1924)
bir genç kız kalbinin cürmü (1925)
canan (1925)
dokuzuncu hariciye koğuşu (1930)
fatih-harbiye (1931)
atilla (1931)
bir tereddüdün romanı (1933)
matmazel noralya’nın koltuğu (1949)
yalnızız (1951)
biz insanlar (1959)

öykü:
hikayeler (halil açıkgöz derledi, 1980)

oyun:
gün doğuyor (1932)

inceleme-deneme:
türk inkılâbına bakışlar (1938)
büyük avrupa anketi (1938)
felsefî buhran (1939)
millet ve insan (1943)
mahutlar (1959)
mistisizm (1961)
nasyonalizm (1961)
sosyalizm (1961)
doğu-batı sentezi (1963)
sanat- edebiyat-tenkid (1970)
osmanlıca-türkçe- uydurmaca (1970)
sosyalizm-marksizim- komünizm (1971)
din-inkılâp-irtica (1971)
kadın-aşk-aile (1973)
yazarlar-sanatçılar- meşhurlar (1976)
eğitim-gençlik-üniversite (1976)
20. asır- avrupa ve biz (1976)

ders kitaplari:
cumhuriyet mekteplerine millet alfabesi (1929)
cumhuriyet mekteplerine alfabe (1929)
cumhuriyet mekteplerine kıraat (dört cilt, 1929)
yeni talebe mektupları (1930)
büyük mektup numuneleri (1932)
türk grameri (1941)
dil bilgisi (1942)
fransız grameri (1942)
türkçe izahlı fransız grameri (1948)