marie curie

polonya’nın varşova kentinde doğan marie curie (doğduğunda adı maria;odowska), ablası brenya ile birlikte öğretmen anne-babanın eğitimi ile yetişti. gençlik yıllarında varşova, rus yönetimi altındaydı. siyasi aktifliği, varşova’dan ayrılmasını gerektirdi. ilk olarak cracow’a giden maria orada istediği bilimsel eğitimi alamayacağını gördü. ailesinin parasal desteğinin az olması sebebiyle paris sorbonne’da tıp eğitimi alan ablası brenya’ya eğitiminde yardım etmeye karar verdi. ablası da karşılığında matematik ve fizik eğitimi alması için yardım edecekti.

1891 yılında paris’e ablasının yanına gitti. küçük bir tavan arasında kötü koşullarda yaşayarak eğitimine sürdürdü. iki yılda sınıfının birincisi olarak fizik derecesi aldı. 1894 yılında ikinci derecesi olan matematiği de bitirdi. bir sonraki hedefi ise öğretmenlik diploması alıp varşova’ya dönmekti.

1894 yılında, kardeşi jacques ile piezoelektriği keşfeden pierre curie ile tanıştı. 35 yaşındaki pierre curie, endüstriyel fizik ve kimya okulu laboratuvarının başkanıydı. maria ve pierre, ortak bilimsel ilgilerinin de katkısıyla birbirlerine bağlanıp, temmuz 1895’te evlendiler. bu tarihten itibaren maria odowska yerine marie curie adını aldı.

1896 yılında öğretmenlik diplomasını aldıktan sonra 1897’de, daha önce henri becquerel (okunuşu: bekerel)’in duyurduğu, uranyum tuzlarının yaydığı, sonraları radyoaktivite olarak adlandırılacak ışın üzerine detaylı araştırmalara başladı. fakat eylül 1897’de ilk kızı irene’in dünyaya gelmesi, çalışmalarına ara vermesine sebep oldu.

1898 başlarında çalışmalarına hız veren marie toryumun da bu ışınları yaydığını farketti. bu noktada eşi pierre de kendi çalışmalarını bırakarak marie’ye yardım etmeye başladı.

bu arada becquerel, iki farklı uranyum mineralinin daha aktif olduğunu keşfetti. mineralleri çeşitli kimyasal işlemlerden geçirdikten sonra polonyum ve radyum elementlerini elde etti. temmuz 1898’de curie’ler yeni radyoaktif bir element olan ve uranyumun radyoaktif bozunmasından ortaya çıkan polonyumu bulduklarını duyurdular. (ismini marie’nin vatanı polonya’dan esinlenerek koydular). eylül 1898’de fransız kimyacı eugene demarçay’ın spektroskopi yöntemi ile tanımlanmasına yardım ettiği, doğal radyoaktif element radyumu duyurdular.

marie, 1903 yılında doktorasını vererek fransa’da gelişmiş bilim alanında doktora unvanı alan ilk kadın oldu. aynı yıl kocası ve becquerel ile paylaştığı nobel fizik ödülü’nü alarak, tarihte nobel ödülü alan ilk kadın oldu.

1904 yılında eşi pierre sorbonne’da öğretmenliğe başladı. marie de sevr’deki bir kızlar okulunda fizik öğretmenliği yapmaya başladı. aynı yılın sonlarına doğru ikinci kızları eve doğdu. o sıralar marie ve pierre,radyasyondan kaynaklanan rahatsızlıklar geçirmeye başladılar. radyumun dokuya verdiği zarar, araştırmacılar tarafından kabul edilmeye başlanmıştı. aynı zamanda, radyumun etkisinin kötü dokulara uygulanarak tedavide kullanılabileceği fikri de doğmaya başlamıştı. amerikalı mucit alexander graham bell, kanserin tedavisi için tümöre radyum verilmesini önermişti.

19 nisan 1906’da pierre curie bir at arabasının çarpması sonucu öldü. iki çocuğu ile dul kalan marie, kocasının sorbonne’daki öğretmenlik görevini sürdürdü ve 1908’de sorbonne’daki ilk kadın profesör oldu.


curie ve poincare 1911’de solvay konferansı sırasında1911 yılında radyum ve polonyumun keşfi ve araştırılmasındaki rolünden ötürü nobel kimya ödülü’ne layık görüldü. böylece tarihte iki nobel ödülüne sahip ilk kişi oldu. yaptığı çalışma bir elementin radyoaktif işlemlerden sonra başka bir elemente dönüşebileceğini gösteriyordu. bu kimya alanında yepyeni bir sayfaydı.

bu başarılarının yanı sıra kişisel saldırılara maruz kaldı. ilk olarak tümü erkeklerden oluşan fransız bilim akademisi bir oyla üyeliğini reddetti. ardından, paul langevin ile arasında aşk ilişkisi olduğuna dair dedikodular yayılmaya başladı. evli ve pierre curie’nin yakın dostu olan paul langevin ile marie arasındaki bu dedikodu gazetelere langevin skandalı olarak yansıdı ve marie’nin ikinci nobel ödülünü alması bile arka plana atıldı. langevin gazetenin baş editörünü halkın önünde yapılacak düelloya davet etti. editörün silahını çekmemesi ile o zamanın anlayışıyla gülünçleşen olay, konunun kapanmasını sağladı.

marie curie, aralık 1911’de nobel ödülünü almak için stockholm’e gitti. buradaki konuşmasında, pierre curie’nin yardımlarını küçümsemediğini de belirterek, radyoaktivitenin atomun bir özelliği olduğu hipotezinin kendi çalışması olduğunu duyurdu. fransa’ya geri dönen marie curie, çalkantılı geçen yılın etkisi ile depresyona girdi.

1914 yılında paris üniversitesi’nde radyum enstitüsü kuruldu ve marie curie ilk müdür olarak atandı. hayatı boyunca radyumun tıptaki önemine dikkat çekti. i. dünya savaşı sırasında kızı irene ile birlikte, genç kadınlara x ışını teknolojisini öğretti. ayrıca fizik tedavi uzmanlarına savaş ortamında radyoloji ekipmanını nasıl kullanacaklarını gösterdiler. bu esnada yüksek dozda radyokaktif ışına maruz kaldılar.

1920’li yıllarda bilime katkısını sürdürdü. varşova’daki radyum enstitüsü’nün kurulmasında önemli rol oynadı. başkan herber hoover’ın kendisine verdiği 50.000 dolar ödülle varşova’da yeni kurulan laboratuvara radyum aldı.

1934 yılında fransa’nın savoy kentinde kan kanserinden öldü. hastalığı, aşırı dozda radyasyona maruz kalmasına bağlandı. bu yüzden ona "bilim için ölen kadın." denildi. radyokaktivite çalışmalarından dolayı, radyokativite birimine "curie" denilmektedir.