guernica

ispanya’nin bask bolgesinde onemli ve kutsal bir kasabadir guernica. vizcaya’nin eski siyasi merkezidir. tarihte, altinda vizca’ya krallarinin fuerolara saygi gostereceklerine ant ictikleri eski bir agac vardir. fuero; bir sehrin veya devletin imtiyazlarini ve bagliliklarini guvenlik altina alan eski bir ispanyol yasasidir.

yil 1937 ispanya’da bir ihtilalle yonetime el koyan general franco’nun anlastigi alman ucaklari (condor lejyonu) guernica kasabasini bombaladilar. bu henuz baslamamis olan 2.dunya savasi nin habercisiydi.

sivil halk uzerinde yapilan bu katliam suphesiz ne ilk ne de sondu. ancak ingilizlerin irlandali ve iskoclar’a uyguladiklari turden bir kiyimdi suphesiz.

pablo picasso ayni yil uluslararasi paris sanat fuari’nin ispanya standi icin bir duvar resmi siparisi almisti. picasso guernica adini verdigi 7.80 metreye 3.50 metrelik dev bir resim calisarak bu olayi kinadi. bugun amerika’da newyork modern sanatlar muzesi’nde sergilenen bu resim yagliboya olmakla birlikte siyah beyazdir. aslinda bu resim ne o olayin tasviri ne de silahsizlanma cagrisidir. picasso bu duvar resminin genis cercevesi icinde bir kisim eylemleri ve sembolleri anitsal bir duzenleme ile bir araya getirmistir.

resmi inceledigimizde resmin siyah beyaz olmasinin nedeni olarak bombardimanin gece yapilmis olmasi ve ani gelen olum gorebiliriz.

resimdeki insan gozunu andiran isik sacan ampul (bilincin gozu) aslinda olayin karanlik olmadigi ve teknolojinin, medeniyyetin aydinlik gozu altinda bu vahsetin islendigini anlatiyor. bu bize mehmet akifin "medeniyyet dedigin tek disi kalmis canavar" tasvirini cagristiriyor.

elinde kirik kilici ile yatan savasci kahramanca savunmanin alisilagalmis semboludur. can cekisen at, aslinda can cekisen insanlik ve barisin ta kendisidir. kucaginda olmus bebegine agit yakan anne hemen hemen butun ressamlar tarafindan islenmis pieta’yi yansitir. pieta kucaginda olmus isa bulunan meryem konusudur. yangin icinde can cekisen haykiran, ellerini acmis insanlar, masum halkin acisini simgeler. elinde gaz lambasi tasiyan (ozgurluk anitini cagristiran) figur yarinlar icin umit vaadeder. kizgin boga figuru butun dunyada gelisen milliyetcilik akimlarinin ispanyol uzantisidir. resmin icinde yer alan gazete parcalari insanligin buna kayitsiz kalmayacagi ve bu acinin butun insanliga maloacagi gibi imgelerdir.

modern bir kilise mihrap panosu gibi uc levhali dev bir tablo bugun resim ve sanat tarihi kitaplarinin hemen hepsinde yer alarak guernica’yi olumsuzlestirir.