elias canetti

kitleleri derinden etkilemiş bulgar, sosyolog, deneme, roman ve oyun yazarı.eserlerini almanca yazan 1981 yılında nobel edebiyat ödülü’nün sahibi oldu.




elias canetti, 25 temmuz 1905’de rusçuk’ta doğdu. yahudi bir ailenin çocuğu olan elias, 1911 yılına kadar burada yaşadı. daha sonra aile önce ingiltere’ye, babasının ölümüyle de viyana’ya taşındı. böylece elias, ladino, bulgarca, ingilizce ve fransızcanın yanında almanca da öğrendi. gelecekte de eserlerini hep almanca yazacaktı.
1916’da viyana’da kimya öğrenimi gördüğü sıralarda edebiyata da merak salmaya başladı. buradaki edebiyat çevrelerine yavaş yavaş girmeye başlayan canetti, 1929 yılında viyana üniversitesi’nden mezun oldu. bu arada ilk edebi çalışması ’’dahi brutus’’u yazdı.

1927 yılında viyana adalet sarayı’nın öfkeli bir kalabalık tarafından yakılmasından çok etkilenen yazar, bu tarihten sonra toplumdaki davranış bozuklukları üzerine yazmaya ve araştırmaya başladı.

1928 yılındaki berlin seyahatinde bertolt brecht, isaak babel ve george grosz ile tanıştı. onlardan da etkilenerek insanın çılgınlıkları üzerine bir çok roman yazdı. 30 yaşında tamamlayacağı ’’körleşme’’ adlı başyapıtında da yine bundan ilham aldı. 1930’lu yılların başında amerikalı yazar upton sinclair’in eserlerini çeviren canetti, 1934 yılında kendisi gibi yazar olan veza taubner-calderon’la evlendi. bu sırada ’’düğün’’ ve ’’kibir komedisi’’ isimli iki tiyatro oyunu yazdı. ’’kibir komedisi’’, absürd tiyatronun ilk örneklerinden biri olarak görüldü.



"insanın sevdiği, güzel yüz değil, kendisinin harap etmiş olduğu yüzdür."

nazilerin viyana’yı işgal etmelerinden kısa bir süre önce paris’e taşınan yazarın 1935 yılında basılan büyük eseri ’’körleşme’’ nazi yönetimi tarafından yasaklanan kitaplar arasına girdi. ama bu eserin başarısını gölgeleyemedi, ’’körleşme’’ avrupa ve amerika’da bir çok edebiyat otoritesinin dikkati çekti ve yoğun ilgi gördü.

paris’ten londra’ya taşınan yazar, 1952 yılında vatandaşlık hakkı kazanarak hayatının büyük bölümünü burda geçirdi. 1960 yılında, toplum ve iktidar ilişkisi üzerine otuz yılda kafasında olgunlaştırdığı düşüncelerini bir diğer başyapıta dönüştürdü ve ’’kitle ve iktidar’’ yayınlandı. 1971’de hera buschor adında bir restoratörle ikinci kez evlendi. böylece isviçre’ye taşınan yazar son yirmi yılını zürih’te geçirdi ve 14 ağustos 1994 yılında burada toprağa verildi. canetti, vasiyeti üzerine ünlü yazar james joyce’un yanına gömüldü.

nobel ödülü dahil bir çok ödülün de sahibi olan usta yazar 20. yüzyılın toplum ve insan psikolojisine ışık tutan bir çok değerli eser bırakmıştır.



"insan, tek bir insanda tüm dünyanın mutsuzluğunu yakalayabilir ve o insandan vazgeçmediği sürece hiçbir şeyden vazgeçilmiş değildir ve o insan soluk aldığı sürece dünya da soluk alır"

başlıca eserleri

körleşme (die blendung)1935 düğün (die hochzeit) 1932 kibir komedisi (komodie der eitelkeit) 1934 sayılı gün (die befristeten) 1956 kitle ve iktidar (masse und macht) 1960 kurtarılmış dil (die gerettete zunge) 1977 kulaktaki meşale (die fackel im ohr) 1980 insanın sılası (die provinz des menschen) 1973 sözcüklerin bilinci (das gewissen der worte) 1975

ödülleri

nobel ödülü,franz nabl ödülü, nelly sachs ödülü, europa prato ödülü, johann peter hebel ödülü ve kafka ödülü.