greenwich gözlemevi

greenwich gözlemevi, ingiltere kraliyet rasathanesi adıyla 1675 yılında, ingiltere kralı ii. charles tarafından kurdurulmuştur. londra’nın greenwich kasabasında thames nehri kenarındadır. greenwich’te çalışan ilk astronom john feamsteed’dir. esas vazifesi yıldızların ve diğer gök cisimlerinin yerlerini tespit etmek ve bu suretle denizcilerin yerlerini daha kesin bulabilmelerine yardımcı olmaktı. 1884 yılından beri başlangıç meridyeneninin bu gözlemevinin üzerinden geçtiği kabul edilmektedir. meridyen olarak tabir edilen hayali çizgilerin merkezi olarak kabul edilen gözlemevi 0 başlangıç merdiyeni olarak kabul edilmektedir.

bütün meridyen daireleri eşit olduğundan, herhangi bir yerin boylamını belirtmek için bir tanesinin başlangıç alınması gerekir. batlamyus, haritalarında kanarya adalarına karşılık gelen talin adalarını 0° meridyeni olarak kullanmıştı. o zaman bilinen dünyanın en batı kısmı burasıydı . fakat afrika’nın batı kıyıları iyice öğrenildikten sonra, başlangıç meridyeni için daha batıdaki adalar alındı. 17. yüzyılda hollanda ve ingiliz kartografları yeşilburun adalarını veya asor adalarını bu amaçla kullandılar. bu arada ispanyol kartografları ise portekiz ile ispanya’yı ayırmak üzere 1494 de papa aleksandr vi tarafından tesbit edilen ve asorların 2000 km kadar batısından geçirilerek lâtin amerikayı kısmen bölen demarkasyon hattını başlangıç meridyeni olarak aldılar. bu karışıklığı önlemek gayesiyle fransız kartografları kanarya adalarının en batıda olanını ferro adasını kullanmaya başladılar. bu adadan geçen meridyen, bütün eski dünyayı doğuda bırakmakta ve denizlerde geçtiği için hiçbir memleketi doğu ve batı boylamına bölmemekteydi. fakat bu adaya göre boylamı tayin etmek güçtü. 18. yüzyılda uyanan milliyetçilik sebebiyle her devlet kendi ülkesinden (genellikle başkentinden) geçen bir meridyeni başlangıç olarak aldılar. londra, paris, lizbon, madrid, petersburg, philadelphia, washington ve meselâ türkiye de istanbul (ayasofya’dan geçen meridyen) gibi. fakat bu durum, muhtelif memleketlerin haritalarını kullanırken büyük karışıklıklara sebep oldu. britanya amiralliği, londra yakınında greenwich rasathanesini esas alarak bütün boylamları derecelendirdikten sonra elde edilen netice o kadar mükemmel idi ki bu sayede birçok ülke, greenvvich meridyenini başlangıç olarak kullanmağa başladı ve 1884 de yapılan uluslararası bir konferanstan sonra resmen kabul edildi. bugün, greenwich meridyeni hemen hemen bütün dünya ülkelerinde başlangıç meridyeni olarak kullanılmaktadır.
http://tr.wikipedia.org/wiki/greenwich_g%c3%b6zlemevi

(bkz: sapık röntgenci)